Radiofonia DAB+

Dziś stacji radiowych możemy słuchać nie tylko z wykorzystaniem klasycznych tunerów FM czy AM wbudowanych w różnorodne urządzenia audio-wideo. Rozgłośnie radiowe nadają również w Internecie. Coraz większą popularność zdobywa ponadto standard radiofonii cyfrowej DAB+.

Radiem cyfrowym jest urządzenie pozwalające na odtwarzanie stacji radiowych nadawanych cyfrowo w DAB+. Standard ten stopniowo, etapami wprowadzany był na obszarze naszego kraju. Postanowiono jednak o wstrzymaniu dalszego rozwoju infrastruktury DAB+ w Polsce. Uruchomione dotychczas nadajniki wciąż będą funkcjonowały i na terenach, gdzie DAB+ jest dostępny nadal można korzystać z dobrodziejstw cyfrowej radiofonii i odbiór minimum 8 programów radiowych. Obecnie sygnał cyfrowy obejmuje zasięgiem 17 dużych miast w Polsce i pobliskie im tereny, co pozwala dotrzeć do ponad 50 proc. ludności naszego kraju.

Co nam daje DAB+?

Wykorzystywane przez DAB+ pasmo częstotliwości mieści się w zakresie od 174 do 240 MHz. Jest to tzw. III zakres pasma VHF. DAB+ niesie ze sobą wiele korzyści dla użytkowników w porównaniu z klasycznym nadawaniem analogowym. Zaletą jest przede wszystkim możliwość odtwarzania stacji radiowych w dobrej, cyfrowej jakości, pozbawionej analogowego szumu. Łatwiejsze jest ponadto wyszukiwanie dostępnych rozgłośni radiowych. Cyfrowo nadawane stacje można wyszukiwać nie tylko po częstotliwości, ale też nazwie stacji. Jest ponadto możliwość (o ile urządzenie obsługujące standard DAB+ na to pozwala), aby zaprogramować odsłuch lub nagranie pożądanej audycji nawet na tydzień przed jej emisją. Nadawanie w DAB+ oprócz sygnału audio pozwala również na przesyłanie tekstu, obrazków, pokazów slajdów, a nawet przewodnika po programach. W standardzie tym mogą być przesyłane również informacje o ruchu drogowym dla systemów nawigacyjnych, co jest szczególnie przydatne dla kierowców.

Użytkownik radia DAB+ ma mieć docelowo większy wybór dostępnych kanałów radiowych, a tym samym bogatszą ofertę programową, w tym kanały tematyczne (np. dla dzieci czy osób starszych). Obecnie liczba stacji nadawanych w Polsce w standardzie DAB+ nie jest zbyt imponująca. Dostępne są różnorodne stacje radiowe Polskiego Radia, w tym m.in. Polskie Radio 24 (wcześniej dostępne wyłącznie w Internecie), a także Polskie Radio Rytm (kanał o profilu muzycznym z innowacyjnym systemem głosowania na ulubione utwory).

Dodatkowe funkcje, nowe możliwości

W standardzie DAB+ dostępne są również rozwiązania takie jak BWS (Broadcast Website) oraz Jurnaline. Funkcja BWS umożliwia transmisję stron internetowych, które można później oglądać na ekranie odbiornika cyfrowego w trybie offline. Oczywiście, odbiornik DAB+ obsługujący funkcję BWS musi być wyposażony w ekran i odpowiednie oprogramowanie pozwalające na wyświetlanie stron internetowych. Oprócz standardu HTML z wykorzystaniem funkcji BWS można odtwarzać pliki graficzne, animacje oraz pliki audio w formacie MP3 i pliki wideo. Od 2008 r. funkcja BWS jest elementem systemu DMB.

Funkcja Journaline jest stosunkowo nowym rozwiązaniem w systemie DAB. Została zestandaryzowana przez WorldDAB (wcześniej WorldDMB) – międzynarodową organizację działającą na rzecz wdrażania radiowej emisji cyfrowej na świecie, w skład której wchodzi ponad 85 firm i organizacji z ponad 25 krajów, w tym również KRRiT (Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji). Funkcja Journaline to właściwie elektroniczny magazyn informacyjny, nieco przypominający znany z odbiorników telewizyjnych teletekst. Journaline wykorzystuje hierarchiczny układ danych i małe przepływności bitowe. Dzięki temu pod względem technicznym nie jest zbyt wymagającym rozwiązaniem dla odbiorników DAB+.

Surround w DAB+

Standard DAB+ pozwala na przesyłanie 5.1-kanałowego dźwięku przestrzennego. Umożliwiają to kodery MPEG Surround, opracowane przez niemiecki Instytut Fraunhofera przy współpracy z Dolby Laboratories, LSI Corporation i Philips Applied Technology. System wielokanałowy powstaje przez dodanie do podstawowej wersji sygnału (stereofonicznej) dźwięku przestrzennego. Wykorzystuje dodatkowy strumień bitów, przy czym zarówno sygnał stereo, jak i surround transmitowane są z wykorzystaniem jednego strumienia bitów. Dobrej jakości dźwięk wielokanałowy można przesłać strumieniem o łącznej przepływności 64 kbit/s, a nawet mniejszej.

DAB+ a radio internetowe

Radio nadawane w standardzie DAB+ może stanowić konkurencję dla rozgłośni internetowych. Internet jest przecież medium płatnym, a przy tym charakteryzuje się ograniczonym dostępem. Użytkownik posiadający odpowiednie urządzenie pozwalające na odbiór stacji radiowych nadawanych naziemnie i cyfrowo może bezpłatnie odtwarzać dostępne rozgłośnie, swobodnie przemieszczając się po obszarze objętym zasięgiem DAB+, który docelowo ma pokryć cały kraj. Oczywiście, wiele stacji radiowych, także tych nadawanych analogowo, ma swoje odpowiedniki w Internecie, a niektóre również nadają w DAB+. Daje to więc ogromną swobodę użytkownikowi w odtwarzaniu ulubionych stacji w najlepszy dostępny w danej chwili sposób.

Co w eterze piszczy?

Oprócz rozgłośni lokalnych, w naszym kraju w standardzie DAB+ dostępne są cztery główne programy Polskiego Radia (Jedynka, Dwójka, Trójka i Czwórka), a także Polskie Radio dla Zagranicy i trzy programy wyspecjalizowane: Polskie Radio 24 (informacyjno-publicystyczne), muzyczne Polskie Radio Rytm oraz program przeznaczony głównie dla najmłodszych słuchaczy – Polskie Radio Dzieciom.

W DAB+ mogą zostać również uruchomione tymczasowe programy radiowe. Taka sytuacja miała miejsce, m.in. z okazji świąt Bożego Narodzenia czy odbywającego się w warszawskiej Filharmonii Narodowej Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina.

Od 1 września 2016 r. Program IV Polskiego Radia jest dostępny wyłącznie w Internecie i na platformie cyfrowej DAB+. Zmianie nie uległ profil rozgłośni – wciąż nadaje ona audycje skierowane głównie do młodzieży. Miejsce radiowej „Czwórki” w analogowym eterze zajęło, obecne dotychczas w sieci i w standardzie DAB+, informacyjno-publicystyczne Polskie Radio 24. Aby zachować zgodność z ustawą o radiofonii i telewizji stacja zmieniła nazwę na Program IV Polskie Radio 24.