Jaka wiertarka będzie dla Ciebie najlepsza Kompleksowy przewodnik

Wiertarka – rodzaje urządzeń ze względu na napęd i funkcje

Opisywane w tekście urządzenia można podzielić na wiele typów, biorąc pod uwagę ich konstrukcję, rodzaj napędu oraz dodatkowe funkcje. Najpopularniejsza kategoria to wiertarki ręczne (przenośne) – zasilane z sieci elektrycznej lub akumulatorowo, a także modele stacjonarne montowane na stojaku lub kolumnie. W ramach tych grup wyróżnia się urządzenia o specjalnych właściwościach. Wyróżniamy wiertarki udarowe (do twardych materiałów), a także bezudarowe (do lżejszych prac). Istnieją także maszyny do zastosowań przemysłowych, np. wielowrzecionowe czy promieniowe, jednak w niniejszym artykule skupimy się na najczęściej spotykanych rozwiązaniach stosowanych w domu i warsztacie.

Wiertarka sieciowa to tradycyjne elektronarzędzie zasilane bezpośrednio z gniazdka elektrycznego. Charakteryzuje się zazwyczaj nieco większą mocą oraz stałą gotowością do pracy – nie ogranicza ich czas działania akumulatora. Zalety wiertarek sieciowych to stała pełna moc urządzenia oraz brak przerw na ładowanie. Dlatego przy intensywnych pracach, wymagających ciągłego wiercenia, modele przewodowe sprawdzają się lepiej. Wiertarki sieciowe o dobrej jakości dysponują mocnymi silnikami (typowe wartości to 600 – 1000 W dla modeli uniwersalnych) i rzadziej ulegają przegrzaniu podczas ciężkiej pracy​. Ich minusem jest ograniczona mobilność – wymagają dostępu do źródła prądu i często przedłużaczy na placu budowy czy w ogrodzie. Mimo to profesjonaliści chętnie wybierają wiertarki przewodowe, gdy priorytetami są największa wydajność i niezawodność zasilania.

Wiertarki akumulatorowe zyskały ogromną popularność dzięki swojej mobilności i wszechstronności. Zasilane są bateriami (obecnie najczęściej litowo-jonowymi) o napięciu od około 12 do 20 V i więcej. Główną zaletą takich urządzeń jest brak kabla – można nimi pracować praktycznie w dowolnym miejscu, także na zewnątrz czy na wysokości, bez potrzeby podłączenia do gniazdka. Nowoczesna wiertarka akumulatorowa bywa często urządzeniem typu wiertarkowkrętarka, wyposażonym w dwubiegową przekładnię i sprzęgło regulujące moment obrotowy, co pozwala wykorzystywać ją zarówno do wiercenia otworów, jak i wkręcania śrub. Pod względem osiągów najlepsze modele nie ustępują mocą urządzeniom sieciowym​. Dysponują dużym momentem obrotowym i szybkimi obrotami, wystarczającymi nawet do wiercenia w twardszych materiałach. Trzeba jednak pamiętać, że długotrwała praca jest ograniczona pojemnością baterii. Zapasowy akumulator lub czas naładowania stają się wtedy istotnymi czynnikami. Wiertarka akumulatorowa doskonale sprawdzi się w przypadku prac montażowych, stolarskich i wszelkich zadaniach, gdzie liczy się wygoda manewrowania narzędziem. W ofercie dominują lekkie modele o napięciu 18 V, ale dostępne są także potężniejsze wiertarkowkrętarki dla profesjonalistów, wyposażone w silniki bezszczotkowe o zwiększonej trwałości.

Wiertarka udarowa – do czego służy i czym się charakteryzuje?

Wiertarka udarowa to rodzaj wiertarki elektrycznej, w której oprócz ruchu obrotowego wiertło wykonuje szybkie ruchy posuwisto-zwrotne. Mechanizm ten – zwany udarem mechanicznym – znacząco ułatwia wiercenie w twardych i kruchych materiałach, takich jak cegła, beton czy kamień​. W praktyce oznacza to, że wiertarka z udarem potrafi jednocześnie obracać wiertło i „stukać” nim o obrabianą powierzchnię z bardzo dużą częstotliwością (średnio około 40 – 50 tysięcy uderzeń na minutę w modelach amatorskich​). Ta specyfika pracy powoduje kruszenie materiału w miejscu wiercenia, dzięki czemu wiertło zagłębia się szybciej. Wiertarka udarowa jest wszechstronna. Sprawdza się zarówno przy wierceniu w betonie, jak i (po wyłączeniu udaru) do wiercenia w drewnie czy metalu. Wiele modeli ma funkcję wyłączania udaru, co jest niezbędne podczas obróbki miękkich materiałów (udar należy wyłączać do wiercenia w drewnie czy plastiku, aby nie uszkodzić materiału).​

Warto rozróżnić udar mechaniczny od pneumatycznego. Na czym polega różnica? Klasyczny model z udarem wykorzystuje dwa zazębiające się pierścienie z ząbkami (tzw. mechanizm zapadkowy), które wprowadzają drgania przy dociśnięciu do ściany. Natomiast młotowiertarka to inny typ urządzenia, często wyglądający jak duża wiertarka, ale działający na innej zasadzie. Udar generowany jest pneumatycznie za pomocą tłoka. Takie urządzenia mają zwykle jeszcze większą moc i tryb kucia, pozwalający na podkuwanie betonu czy skuwanie tynków​. Są one jednak cięższe i droższe, dlatego w zastosowaniach domowych standardowa wiertarka udarowa o mocy 600 – 800 W jest często lepszym wyborem​. Podsumowując, wiertarka udarowa to uniwersalne narzędzie dla majsterkowicza: umożliwia wiercenie w ścianach z cegły lub betonu (np. pod kołki rozporowe), a po wyłączeniu udaru posłuży jako zwykła wiertarka do metalu czy drewna.

Wiertarka stołowa i kolumnowa – urządzenia stacjonarne

Do precyzyjnego wiercenia służy wiertarka stołowa oraz kolumnowa. Oba typy są stacjonarne, czyli montowane na stabilnej podstawie, przeznaczone do pracy w warsztacie. Wiertarka stołowa to mniejsza wiertarka słupowa, którą ustawia się (mocuje) na blacie stołu roboczego. Działa podobnie jak ręczny sprzęt, jednak dzięki sztywnej kolumnie i regulowanemu stolikowi roboczemu umożliwia wiercenie z dużą dokładnością – prostopadle do powierzchni, na żądaną głębokość​. Typowa wiertarka stołowa ma zakres wiercenia do ok. 50 mm głębokości i silnik o mocy rzędu 300 – 700 W, co w zupełności wystarcza do wiercenia otworów w metalu, drewnie czy tworzywach sztucznych. Wiertarka kolumnowa (często nazywana też słupową) to większa wersja wiertarki stołowej – najczęściej jest to już osobna maszyna stojąca na podłodze. Ma wysoką, masywną kolumnę przytwierdzoną do podstawy oraz duży stół roboczy z imadłem do mocowania obrabianego przedmiotu. Dzięki takiej konstrukcji możliwe są wiercenie elementów o większych rozmiarach oraz uzyskanie większej głębokości wiercenia (w niektórych modelach nawet powyżej 100 mm). Wiertarka kolumnowa jest przystosowana do intensywnej eksploatacji. Ma mocniejszy silnik (często ponad 1000 W) i przekładnie pozwalające na uzyskanie dużego momentu obrotowego. W praktyce są one używane w dużych warsztatach i przemyśle, zwłaszcza do wiercenia w twardych materiałach (metal, stal) lub obróbki seryjnej, gdzie wymagane są powtarzalność i precyzja​.

Wiertarka kolumnowa zapewnia większą stabilność pracy niż stołowa i umożliwia obróbkę naprawdę dużych elementów, dlatego bywa niezastąpiona w zakładach ślusarskich, stolarniach oraz na liniach produkcyjnych. Warto dodać, że do kategorii stacjonarnych wiertarek kolumnowych zalicza się także wyspecjalizowane wersje, np. wiertarki promieniowe (z ruchomym ramieniem do wiercenia w bardzo dużych obiektach) czy wielowrzecionowe (pozwalające wiercić wiele otworów jednocześnie) – są to już jednak urządzenia typowo przemysłowe​.

Najważniejsze parametry techniczne wiertarek

Wybierając wiertarkę, warto zwrócić uwagę na kluczowe parametry techniczne urządzenia. Określają one możliwości sprzętu i jego dostosowanie do planowanych zadań. Moc silnika jest wyrażana w watach i bezpośrednio wpływa na wydajność i zdolność wiercenia w trudnych warunkach. Większa oznacza, że wiertarka poradzi sobie z większym obciążeniem (np. wierceniem w twardym betonie grubym wiertłem) i będzie mniej podatna na przegrzewanie​. Do prostych, okazjonalnych prac domowych wystarczają wiertarki o mocy do 600 W, natomiast do intensywnego użytkowania lepiej wybrać urządzenia dysponujące około 700 W. Warto zauważyć, że dostępne są modele nawet dwukrotnie mocniejsze. Zwróć uwagę także na prędkość obrotową. Im szybsze obroty, tym szybciej wiertło może przewiercić materiał. Najczęściej spotykane wiertarki osiągają ok. 2500 – 3000 obrotów na minutę na biegu jałowym, co jest wartością wystarczającą do większości zastosowań​. Ważniejsza jednak od maksymalnej prędkości jest możliwość jej konfigurowania. Nowoczesna wiertarka z regulacją obrotów pozwala dostosować prędkość wiercenia do rodzaju materiału – np. wolniejsze obroty do metalu (by nie przegrzać wiertła) i najszybsze obroty do miękkiego drewna. Regulacja odbywa się płynnie za pomocą spustowego włącznika (im mocniej naciskamy, tym szybsze obroty) oraz często dodatkowo poprzez przekładnię wielobiegową. Większość wiertarek ma 2 biegi mechaniczne: pierwszy bieg daje wolniejsze obroty, ale większy moment obrotowy (do trudnych zadań), drugi – wysokie obroty do szybkiego wiercenia​. Spotyka się także modele 3-biegowe lub – w wiertarkach stołowych – kilkustopniowe przełożenia pasowe. Prędkość maksymalna powyżej 2500 obrotów na minutę bywa potrzebna przy wierceniu w bardzo twardych materiałach małym wiertłem​.

Obecność udaru oraz jego efektywność to kluczowy parametr przy wierceniu w murze i betonie. W wypadku wiertarek udarowych podaje się częstotliwość (liczbę uderzeń na minutę). Na przykład średniej klasy sprzęt może mieć ok. 40 – 50 tysięcy udarów na minutę. Im większa ta wartość, tym szybciej pójdzie wiercenie otworu w twardym betonie. Jeśli planujesz dużo wiercić w takich materiałach, zwróć uwagę na energię udaru oraz możliwość jego wyłączenia, gdy nie jest potrzebny​. Wiertarka udarowa powinna mieć także opcję pracy bez udaru, żeby nadawała się do uniwersalnych zastosowań. Moment obrotowy określa siłę, z jaką wiertarka obraca wiertłem lub wkrętem. Ten parametr jest szczególnie istotny w wiertarkowkrętarkach akumulatorowych, gdzie często jest regulowany sprzęgłem. Duży moment obrotowy oznacza, że urządzenie lepiej poradzi sobie z wierceniem w twardszych materiałach i pozwoli wkręcać większe wkręty bez zablokowania.

Co jeszcze jest istotne podczas zakupu wiertarki?

Uchwyt wiertarski to element, w którym mocuje się wiertło lub inną końcówkę. W mniejszych wiertarkach ręcznych dominują uchwyty szybkozaciskowe, pozwalające wymienić wiertło bez użycia kluczyka. Wystarczy przekręcić ręką tuleję uchwytu, żeby zacisnąć lub zwolnić wiertło. To bardzo wygodne rozwiązanie, oszczędzające czas​. Klasyczne uchwyty zębate (na kluczyk) wciąż są spotykane w mocniejszych wiertarkach, gdzie zapewniają pewniejsze trzymanie wiertła przy dużych obciążeniach. Standardowy zakres uchwytu to 1,5 – 13 mm. Osobną kategorią są uchwyty SDS stosowane w młotowiertarkach. Pozwalają one na szybkie wpinanie wierteł z specjalnymi grubymi chwytami i wytrzymują intensywny udar. Typ uchwytu warto dobrać do swoich potrzeb.

Sprawdź także maksymalną średnicę wiercenia. Producenci podają, jakiej maksymalnej średnicy otwór w danym materiale można wykonać daną wiertarką. Zwykle osobno wskazana jest maksymalna średnica w drewnie, stali i betonie. Parametr ten wynika z mocy i konstrukcji urządzenia. Jeśli planujesz wiercenie bardzo dużych otworów, trzeba dobrać sprzęt o odpowiedniej mocy i stabilności. W przypadku wiertarek stołowych czy kolumnowych ten parametr także jest istotny, bo określa możliwości maszyny przy obróbce metalu. Głębokość wiercenia natomiast jest szczególnie ważna przy wiertarkach stacjonarnych – oznacza długość ruchu wiertła w dół (tzw. skok pinoli). Pamiętaj, że masa urządzenia i wygoda uchwytu mają duży wpływ na komfort pracy, zwłaszcza przy dłuższym użytkowaniu. Lekkie, kompaktowe wiertarki (1 – 2 kg) są łatwiejsze w manewrowaniu i mniej męczące dla rąk​. Z kolei cięższe modele często cechują się większą mocą lub funkcją udaru pneumatycznego, co bywa konieczne kosztem wygody. Ważne są wyważenie narzędzia oraz ergonomiczna rękojeść pokryta miękką okładziną (gumowane gripy), która tłumi drgania. Dodatkowa rękojeść boczna poprawia kontrolę nad wiertarką podczas wiercenia udarowego. Przy zakupie warto wziąć narzędzie do ręki i ocenić, czy dobrze leży w dłoni – dźwignie, przełączniki (np. zmiany obrotów prawo/lewo, blokada spustu, przełączenie udaru) powinny być łatwo dostępne kciukiem lub palcem wskazującym. Zbyt duża masa może być problematyczna, np. przy wierceniu nad głową, dlatego do prac wymagających trzymania wiertarki w górze lepiej wybrać lżejszy model, nawet kosztem nieco mniejszej mocy​.

Co z zasilaniem akumulatorowym i dodatkowymi udogodnieniami?

Jeśli wybierasz wersję akumulatorową, zwróć uwagę na parametry baterii. Kluczowe są napięcie (V) i pojemność (Ah) akumulatora, które decydują o mocy i czasie pracy urządzenia. Popularne wkrętarki 18-woltowe oferują dobry kompromis mocy i masy, a pojemność 2 – 5 Ah zapewnia kilkadziesiąt minut ciągłego wiercenia. Warto sprawdzić, czy w zestawie są dwa akumulatory, co pozwala pracować bez przerw. Nowoczesne ładowarki potrafią naładować baterię w około godzinę, co przy dwóch ogniwach daje praktycznie nieprzerwaną pracę. Dobrze też upewnić się, czy bateria pasuje do innych narzędzi danej marki. W wypadku wiertarek sieciowych istotna bywa długość przewodu zasilającego – zbyt krótki kabel będzie wymagał przedłużacza.

Pozornie drobne cechy potrafią uprzyjemnić pracę z wiertarką. Na przykład płynny start ogranicza szarpnięcie przy włączeniu, oświetlenie LED doświetla miejsce wiercenia, a poziomica wbudowana w obudowę pomaga utrzymać prostopadły kierunek wiercenia. W wiertarkach stołowych coraz częściej spotyka się elektroniczne wyświetlacze pokazujące aktualne obroty lub głębokość wiercenia​, a nawet laserowe wskaźniki celu, ułatwiające ustawienie materiału​. Dołączone akcesoria także stanowią wartość dodaną. Wreszcie, kwestia trwałości – metalowa obudowa przekładni, solidny uchwyt i ogólna jakość wykonania sprawią, że narzędzie posłuży wiele lat. Warto więc przy wyborze kierować się nie tylko cyframi parametrów, ale też renomą producenta i opiniami użytkowników.