Moc, wydajność czy klasa efektywności? Jednostki i parametry.

Okap, mimo że jest urządzeniem stosunkowo prostym technicznie, opisywany jest z wykorzystaniem wielu ważnych jednostek i parametrów. Wprowadzona obecnie etykieta efektywności energetycznej dodaje kilka nowych pojęć, co może wprawić nieco w zakłopotanie.

Zakres zmian obejmuje znane nam już pojęcia, jak choćby wydajność. Ale nie taki diabeł straszny, jak go malują. Pamiętajmy, że czym innym jest mierzenie wydajności okapu pod kątem jego doboru do kubatury kuchni, a czym innym jest klasa jego efektywności (a więc sprawności), mierzona (od stycznia tego roku) w przedziale od A do F. W wypadku okapów występuje wiele jednorodnych jednostek, jak i złożonych parametrów wynikających z określonych wzorów czy zależności. Część z nich opisano i zdefiniowano prawem.

Które parametry są najważniejsze?

To trudne i zarazem złożone pytanie. Dla osób o nastawieniu proekologicznym najważniejsza jest oszczędność i przyjazność środowisku. Inni mogą opierać swój wybór na podstawie oświetlenia i łącznej mocy źródeł światła, jakie zapewnia okap. Dla jeszcze innych najistotniejsze będą gabaryty i szerokość mierzona w milimetrach. Patrząc na problem kompleksowo, wydaje się, że należy podzielić parametry i jednostki na dwie, choć odrębne, to jednak powiązane ze sobą grupy. Z jednej strony będziemy mieli etykietę efektywności energetycznej i ważne na niej oznaczenia, takie jak (w kolejności ich ważności):

• klasa efektywności energetycznej,
• klasa wydajności przepływu,
• klasa efektywności pochłaniania zanieczyszczeń,
• klasa sprawności oświetlenia.

Wyszczególnienia dokonaliśmy od parametru naszym zdaniem najistotniejszego, jakim jest efektywność energetyczna. W praktyce bowiem wymusza ona szeroko pojętą jakość i sprawność okapu – w tym jego komponentów. Z drugiej strony na dalszym planie winny być klasa sprawności oświetlenia (choć także ważna). Podobnie ma się rzecz z jednostkami i parametrami – nazwijmy je – klasycznymi. Dobór okapu może być podyktowany wspomnianą szerokością, a także kolorem, typem czy materiałem, z jakiego został wykonany (np. szkło). Mimo to należałoby wyróżnić najważniejsze przy wyborze parametry okapu. Zaliczymy tutaj (w kolejności od najważniejszej do najmniej istotnej) następujące z nich:

• szerokość (w mm),
• wydajność (m3/h),
• przekrój odpływu (Ø mm),
• moc (W).

Na miejscu pierwszym należy wymienić nad wyraz istotną kwestię, jaką jest szerokość, która nigdy nie powinna być mniejsza niż szerokość strefy grzewczej. To dość istotna kwestia. Dla uzyskania poprawnej wentylacji ważne jest dobranie okapu do kubatury kuchni (o czym za chwilę). Niezmiernie ważne jest także dobranie odpowiedniej średnicy przekroju dla odprowadzenia powietrza z okapu. Dopiero na końcu można zastanawiać się nad mocą ogólną (tzw. przyłączeniową), która jest sumą mocy silnika, oświetlenia i innych elementów sterowanych elektrycznie.

Moc a wydajność i skuteczność okapów

Moc i wydajność okapu to parametry, które uważa się za nierozłączne. Tymczasem wcale nie są one od siebie wprost zależne. Doskonale widać to w wypadku wysokiej klasy okapów, gdzie stosunkowo mała moc silnika przekłada się na znaczną wydajność w stosunku do modeli konkurencji. Mamy bowiem wtedy do czynienia ze skutecznością, a więc swego rodzaju „jakością” (sprawnością) wydajności okapu. Wpływ na ten stan rzeczy ma wiele elementów, poczynając od klasy silników, konstrukcji wentylatora czy budowy samego okapu. I ten parametr objęła w części m.in. nowa etykieta efektywności energetycznej dla okapów. Niezależnie od rozważań nad sprawnością okapu warto pamiętać, że odpowiedni dobór wydajności okapu (a nie jego mocy!) jest podstawowym warunkiem dobrze zaprojektowanej kuchni. Wydajność urządzenia podaje się w metrach sześciennych na godzinę (m3/h). Parametr ten oznacza ilość powietrza, jaką okap może przefiltrować (wymienić) w danym pomieszczeniu w ciągu godziny. Sama wydajność okapów waha się od 100 do 1200 m3/h i więcej, co w warunkach domowych w zupełności wystarcza. Pewnym wyjątkiem może być sytuacja, w której montujemy wyciąg nad kominkiem. Wtedy mamy jednak do czynienia z konstrukcją specjalną. W zastosowaniach domowych odpowiednio dobrany okap o największej efektywności powinien w ciągu godziny przefiltrować powietrze w pomieszczeniu od sześciu do dziesięciu razy. Za minimalną granicę skuteczności urządzenia uważa się sześciokrotność, aczkolwiek jest to tylko założenie teoretyczne. W praktyce przesuwanie się poniżej tej granicy nigdy nie powinno mieć miejsca ze względów czysto fizycznych.

Uwaga! Wydajność okapu jest wprost proporcjonalna do konstrukcji kanału wentylacyjnego, jego długości, średnicy wylotu oraz zastosowanych złączek czy reduktorów.

Elementy te wraz z podaną normą pomiaru wydajności okapu muszą każdorazowo być brane pod uwagę i należy ich bezwzględnie przestrzegać. Straty w wydajności okapu przy niewłaściwym projekcie bądź za sprawą zawyżonego pomiaru mogą w pewnych sytuacjach dochodzić nawet do 50 proc.

Jak dobrać wydajność okapu do pomieszczenia?

Najprostszą metodą jest pomnożenie powierzchni pomieszczenia podanego w metrach kwadratowych przez jego wysokość. Uzyskamy wtedy kubaturę kuchni mierzoną w metrach sześciennych. Następnie wynik trzeba pomnożyć przez 6 (jeśli chcemy dobrać urządzenie pracujące w absolutnym minimum zalecanej skuteczności) lub przez 12 (gdy chcemy uzyskać maksymalną wydajność). Za optymalny, uśredniony stan wymiany powietrza w pomieszczeniu można więc przyjąć zakres od 8 do 10 razy w ciągu godziny. Założenie to odnosi się do kuchni zamkniętych. Jeśli natomiast kuchnia otwarta jest na salon lub przedpokój, wówczas trzeba uwzględnić jego powierzchnię w obliczeniach, ale tylko z założeniem, że pod uwagę bierzemy pierwszą, najbliżej sąsiadującą z kuchnią kubaturę. Opary w pomieszczeniach otwartych na salon, zazwyczaj szybko roznoszą się. Warto w takim wypadku wybierać modele z dużą wydajnością maksymalną, oscylującą na poziomie 1000 m3/h. Kuchnie nieco mniejsze, często zamknięte nie wymagają tak dużej wydajności całkowitej. Wtedy należy przyjrzeć się modelom nieco mniej wydajnym. Jednak mniej wydajne, łączą się z przymiotnikami: bardziej energooszczędny, ekonomiczny.

Uproszczona metoda wyliczania wydajności okapu w zależności od trybu pracy