Domowe oczyszczalnie

Choć sporo się ostatnio mówi, że woda prosto z kranu jest coraz lepsza, to i tak w niektórych regionach jej jakość pozostawia wiele do życzenia, dlatego warto nadal ją ulepszać domowymi sposobami, tym bardziej że w dłuższym okresie to czysty zysk i dla zdrowia, i dla budżetu domowego.

Na szczęście coraz więcej osób docenia jakość domowej wody, zarówno w kontekście przyrządzania potraw, jak i codziennej toalety. Wiadomo też, że ma ona ogromny wpływ na trwałość urządzeń AGD, które działają w oparciu o jej wykorzystywanie, takich jak żelazka i stacje pary czy ekspresy do kawy. Na szczęście wybór urządzeń uzdatniających wodę jest na rynku spory – od tych prostych, które można montować samodzielnie, a potem tylko dbać o wymianę odpowiednich wkładów filtrujących, po bardziej zaawansowane, wymagające wkroczenia przeszkolonego fachowca, który filtr zainstaluje. Do większości z nich producenci dołączają specjalne paski, pozwalające zmierzyć stopień twardości wody. Wybór odpowiedniego urządzenia zależy od tego, czy mieszkanie znajduje się w wielorodzinnym bloku (w tym wypadku jest on nieco mniejszy), czy też mamy do czynienia z domem jednorodzinnym, w którym można sobie pozwolić na więcej. Mówiąc „filtry”, dokonujemy dużego uogólnienia, gdyż tak naprawdę są to urządzenia działające w oparciu o wkłady filtracyjne różnego typu. Ich podział musi być zatem dwojaki: z jednej strony bowiem będzie on dotyczył zastosowanych wkładów filtrujących, z drugiej zaś miejsca oraz sposobu montażu.

Rodzaje wkładów filtrujących

Najprostsze urządzenia mają zwykle jeden rodzaj wkładów, te bardziej skomplikowane, czyli systemy filtrujące, mogą mieć nawet trzy. Ich bazą są najczęściej wkłady węglowe z różnymi dodatkami (np. z jonami srebra). Chronią przed piaskiem, rdzą, osadami, metalami ciężkimi, fenolami, a także przed bakteriami. Są także wkłady zmiękczające wodę, oparte głównie na żywicy jonowymiennej (tak ważne dla ludzkiej skóry, jak i AGD), jak również polipropylenowe do wstępnej filtracji. W bardziej skomplikowanych urządzeniach w jednej obudowie mogą być trzy różnego rodzaju wkłady, odpowiadające za likwidację konkretnych zanieczyszczeń – mają za zadanie wstępne oczyszczanie, a następnie usuwanie konkretnych zanieczyszczeń i ewentualnie zmiękczanie wody. Konfiguracje wkładów bywają różne, zależnie od ich przeznaczenia oraz od firmy. Są także filtry z tzw. odwróconą osmozą, w skład których (zależnie od modelu) wchodzą wkład wstępnego oczyszczania, węglowy i na koniec membrana kapilarna do mikrofiltracji, może być też inny układ: oczyszczanie wstępne, filtracja osmotyczna i na koniec mineralizacja (bywa podwójna) za pomocą złoża dolomitowego, która wzbogaca oczyszczoną wodę m.in. w wapń oraz magnez.

Rodzaje urządzeń filtrujących

Różnią się wielkością, miejscem montażu oraz zastosowanymi wkładami filtrującymi. Mogą być montowane w kuchni, jako baterie, urządzenia nakranowe lub systemy podzlewozmywakowe, a także na ujęciu zimnej wody doprowadzanej do budynku, których trudno szukać w starych blokowiskach, ale w domkach jednorodzinnych jak najbardziej. Oto te najczęściej spotykane.

Baterie filtrujące

Ma je w ofercie coraz więcej firm. Często się zdarza, że producenci armatury wykorzystują rozwiązania firm specjalizujących się w filtrach. Zwykle takie baterie mają podłączenie do wkładu filtrującego, który umieszcza się pod zlewozmywakiem. Niektóre modele mają dwa otwory na wylewce, zależnie zatem od ustawienia przełącznika mogą podawać wodę uzdatnioną przez filtr albo zwykłą, tzw. wodociągową. Są jednak także i inne, z jednym tylko otworem, za to z dwoma oddzielnymi wyjściami wody w wylewce – jednym dla przefiltrowanej, drugim dla wodociągowej i wtedy odpowiednio jedna z dźwigni uwalnia wodę oczyszczona, druga odpowiada za wodociągową. Jeszcze inne do podłączenia takiej baterii wykorzystują trzy wężyki. Podobnie jest z baterią tzw. trójdrożną, którą również podłącza się do wkładu filtrującego umieszczanego pod zlewem, w tym wypadku do montażu również są niezbędne trzy wężyki – jeden do wody ciepłej, i dwa do zimnej, przy czym jeden z nich łączy się z filtrem i zależnie od tego, jaka wodę chcemy – filtrowaną czy też wodociągową, ustawiamy to na korpusie baterii za pomocą dźwigni. O konieczności wymiany wkładu, zależnie od modelu baterii, może informować sygnał dźwiękowy lub kolor LED zamontowanych tuż przy dźwigni uruchomiającej strumień wody. Tego typu baterie można zamontować samodzielnie, producenci nie tylko dołączają drobiazgowe instrukcje, ale także na swoich stronach internetowych (np. firma Brita) zamieszczają filmy instruktażowe, pozwalające zobaczyć, jak taki montaż wygląda. Baterie połączone z filtrem chronią nas m.in. przed substancjami chemicznymi, ograniczają zawartość ołowiu i miedzi, zmniejszają ilość kamienia, a także poprawiają smak i zapach wody. Zależnie od rodzaju wody wodociągowej (zwłaszcza jej twardości), jak też zaleceń producenta podanych w instrukcji wkład powinno się wymieniać mniej więcej raz do roku, chyba że wskaźnik wymiany „poinformuje”, iż trzeba to zrobić wcześniej.

Filtry nakranowe

Te również można instalować samodzielnie, bo to bardzo proste urządzenia. Gwarantują one smaczną wodę prosto z kranu, wolną od wielu zanieczyszczeń, a to m.in. dzięki zawartym w nich działających bakteriobójczo jonom srebra. Wystarczy nakręcić taki filtr bezpośrednio na wylewkę istniejącej baterii kuchennej. Takim minifiltrem (130 × 90 mm) jest np. Topaz firmy Aquaphor, z przełącznikiem trybów pracy, umożliwiającym łatwe sterowanie strumieniem wody („z oczyszczaniem”, „bez oczyszczania”). Wymiana wkładu filtrującego jest bardzo łatwa: „przekręć i wyjmij”, bez demontowania przełącznika podłączonego do kranu. Dodatkowo filtr wyposażony jest w kalendarz przypominający o terminowej wymianie wkładu. Filtr umożliwia podstawową filtrację i uzdatnianie wody pitnej. Wydajność wkładu wynosząca 750 l pozwala na ok. 3 miesiące jego użytkowania.

Inny typ filtra nakranowego bywa nazywany wolnostojącym, ponieważ można go postawić na zlewozmywaku lub na pobliskiej szafce, podłącza się go na stałe do baterii kuchennej (w miejsce perlatora kranowego) przez specjalny, dołączony do zestawu wężyk zakończony przełącznikiem strumienia wody (filtrowana, niefiltrowana). Filtr ma w zestawie wylewkę, przez którą wypływa oczyszczona woda. Znajdujący się w obudowie wkład usuwa m.in. sole wapnia oraz magnezu (odpowiedzialne za twardość wody), drobiny organiczne, aktywny chlor, metale ciężkie, takie jak żelazo, ołów, kadm, miedź, pestycydy fenole i benzol, a poza tym poprawia smak wody. W zależności od modelu wkład powinno się wymienić po 6 lub 12 miesiącach.

Systemu podzlewozmywakowe

Te tzw. filtry rurowe także mogą być montowane w blokach wielorodzinnych – w tym wypadku chodzi bowiem o urządzenia podłączane do rury doprowadzającej zimną wodę do baterii. Przeznaczone są do montażu w szafce pod zlewozmywakiem. Jest to kompletny zestaw filtracyjny, złożony z dwu lub trzech połączonych szeregowo obudów z wkładami filtrującymi, likwidującymi różnego rodzaju zanieczyszczenia, najczęściej wyposażony również w niezależną wylewkę podającą przefiltrowana wodę, którą mocuje się zazwyczaj na blacie zlewozmywaka. W zależności od rodzaju wkładu usuwają one takie zanieczyszczenia jak chlor, żelazo, zanieczyszczenia mechaniczne. Wydajność takiego filtra wynosi około 8000 l, co przekłada się na 10–12 miesięcy tradycyjnego użytkowania. Są zatem zdecydowanie wydajniejsze niż np. nakranowe, szybciej filtrują, a ich wkładów nie trzeba tak często wymieniać, choć z reguły decydują o tym jaskość wody oraz liczebność domowników.

Jak działają?

Dużą zaletą tych modeli jest to, że zapewniają stały dopływ filtrowanej wody, która jest oczyszczana już w momencie uruchomienia baterii, dzięki czemu nie wymaga już kolejnej filtracji, np. w dzbanku. Filtry tego typu podłącza się do rury doprowadzającej zimną wodę i montuje w szafce pod zlewozmywakiem. Takie rozwiązanie sprawia, że filtr nie zajmuje dużo miejsca i jest praktycznie niewidoczny. Dostępne na rynku rodzaje systemów podzlewozmywakowych, możemy też znaleźć pod nazwą systemów uzdatniania wody. Do najpopularniejszych należą:

• „„klasyczne podzlewozmywakowe – nie są wyposażone w osobną baterię, co sprawia, że cała zimna woda doprowadzana do mieszkania poddawana jest filtracji i wypływa przez zamontowaną już tradycyjną baterię kuchenną. W rezultacie wkłady filtrujące muszą oczyszczać większe ilości wody, a to jednak wpływa na przyspieszenie ich zużycia oraz konieczność częstszej wymiany wkładu;
• „„podzlewozmywakowe z baterią – to bardziej nowoczesne rozwiązania, które od kilku lat znajdują się na naszym rynku. Osobną baterię na wodę przefiltrowaną montuje się w blacie zlewozmywaka, dzięki czemu zyskuje się dostęp do filtrowanej wody zimnej tylko wtedy, kiedy to jest niezbędne;
• podzlewozmywakowe z baterią trójdrożną – to jedna z ciekawszych propozycji. Bateria tego typu ma dwie różne dźwignie. Pierwsza odpowiada za przepływ zimnej wody filtrowanej, druga ciepłej i zimnej wody niefiltrowanej. Dużą wygodą dla użytkownika jest możliwość montażu filtra zarówno w pionie, jak i w poziomie.

To właśnie w tego typu systemach mamy do czynienia najczęściej z kilkoma wkładami filtrującymi. Ważnymi kwestiami są zarówno ich liczba, jak i rodzaj wkładów, które umieszczane są w osobnych „butlach” (system może się składać z jednej lub kilku połączonych szeregowo). Oprócz standardowych wkładów usuwających zanieczyszczenia mechaniczne czy węglowych na życzenie klienta montowane są także lampy sterylizujące lub po prostu wkłady filtracyjne o właściwościach bakteriobójczych. Można także na zamówić wkład mineralizujący. Mineralizatory przydają się zwłaszcza w urządzeniach działających na zasadzie odwróconej osmozy, która pozbawia wodę wszystkiego, również mikroelementów, choć zdaniem fachowców tych nawet z wody mineralnej nie jesteśmy w stanie przyswoić w wystarczającej dla organizmu ilości. Możliwość wyboru konkretnego wkładu umożliwia dostosowanie jego rodzaju do jakości wody oraz konkretnych potrzeb użytkownika. Połączenie różnych metod filtracji sprawia, że modele podzlewozmywakowe usuwają nie tylko zanieczyszczenia mechaniczne, chlor czy metale, ale również poprawiają smak oraz zapach wody, zmiękczają ją, zmniejszając jednocześnie ryzyko powstawania kamienia. Co więcej, mogą też wzbogacać wodę o niezbędne dla zdrowia minerały i zabezpieczać ją przed rozwojem bakterii. Ciekawą propozycją są modele wyposażone w diody LED, które umieszczone na wbudowanym wskaźniku czasu i ilości przefiltrowanej wody informują użytkownika o konieczności wymiany filtra.

Dla całego domu

Osoby mieszkające w domach jednorodzinnych mogą zamówić sobie kompleksowy system uzdatnienia dostarczanej wody, który oczywiście nie jest montowany pod zlewozmywakiem, ale w miejscu jej doprowadzenia do domu. Taki system zadba nie tylko o wodę dla potrzeb spożywczych czy nawet tę używaną do mycia, on „ochroni” nawet zamontowane systemy ogrzewania przed powstającym z wykorzystywanej wody osadem wapiennym.