Ekologiczne i wydajne koszenie elektryczne

Na rynku znajdziemy dużą ofertę kosiarek elektrycznych. Są one doceniane przede wszystkim za łatwość obsługi. W porównaniu do maszyn spalinowych ich konserwacja jest znacząco ograniczona, a w wydaniu z zasilaniem akumulatorowym oferują również swobodę pracy. 

Dodatkowo wydajność obecnie dostępnych kosiarek elektrycznych jest na tyle duża, że pozwala radzić sobie nawet z całkiem dużymi działkami, nawet o powierzchni 1000 m². Ograniczenia są zresztą czysto teoretyczne, bo tak naprawdę zależą przecież od długości przewodu czy wydajności akumulatora. Dlatego wybierając kosiarkę, należy uwzględnić takie czynniki, jak rozmiar obszaru, na którym pracujemy, oraz dostęp do źródła zasilania. Dzięki temu można wybrać sprzęt wyposażony w odpowiednie funkcje i rozwiązania, które z pracy z kosiarką uczynią przyjemność. Urządzenia nie należy także kupować na wyrost. Zbyt duża kosiarka na małej działce może być mało komfortowa w prowadzeniu np. pomiędzy elementami architektury ogrodowej.

Silniki elektryczne i ich zasilanie

Warto więc przyjrzeć się silnikowi – to jeden z najważniejszych komponentów kosiarki elektrycznej.

Pracując w obrębie domu, zazwyczaj mamy dostęp do zasilania, a najwydajniejsze kosiarki elektryczne o mocy ok. 2 kW mają nawet 50-centymetrowy zespół tnący. Wystarcza to więc, żeby uporać się z całkiem sporą działką. Kosiarki elektryczne są przy tym ciche, ekologiczne, a silnik nie wymaga tak skomplikowanej konserwacji jak spalinowy. Oczywiście, niekorzystną cechą jest uzależnienie kosiarek elektrycznych od przewodu zasilającego. Przeciąganie go jest dla użytkownika kłopotliwe oraz istnieje ryzyko uszkodzenia przez nóż tnący.

Problem ten rozwiązują urządzenia zasilane akumulatorami. W zależności od szerokości roboczej kosiarki, mocy silnika i pojemności akumulatora czas pracy na jednym ładowaniu baterii wynosić może do ok. godziny. Producenci obecnie stosują nowoczesne akumulatory litowo-jonowe o pojemności nawet 5 Ah i napięciu zasilającym 80 V. Dla uzyskania jeszcze większej wydajności i wydłużenia czasu pracy niektórzy producenci pozwalają na zasilanie dwoma akumulatorami jednocześnie.

Jedną z innowacji stosowanych w kosiarkach elektrycznych, zwłaszcza w modelach akumulatorowych, są silniki bezszczotkowe. Oferują one większą wydajność oraz mniejsze zużycie energii, a przy tym są również trwalsze. Większa efektywność energetyczna wraz z ograniczonymi do minimum pracami serwisowymi pozwalają na znaczne obniżenie kosztów eksploatacji pomimo większej ceny maszyny z takim silnikiem. Po raz kolejny warto wspomnieć, że kosiarki z silnikami elektrycznymi sprawdzą się nawet na relatywnie dużych terenach. Są odpowiednim wyborem dla użytkowników, którzy nie chcą wykonywać prac konserwacyjnych przy silniku spalinowym oraz dla których ważne są ekologia i niższy poziom emisji hałasu.

Kosiarki zasilane sieciowo to wciąż często wybierane maszyny. Warto decydować się na nie, jeśli nie mamy problemu z dostępem do prądu z gniazdka, np. do koszenia przydomowego trawnika. (Fot. Wolf-Garten)

Korpus kosiarki

Kolejnym z podstawowych elementów każdej kosiarki jest jej korpus. Do jego produkcji zazwyczaj używa się tworzyw sztucznych, stali i aluminium. Każde z nich ma swoje wady i zalety. Korpusy z tworzyw są lekkie i odporne na korozję, jednak bardziej podatne na uszkodzenia mechaniczne, pęknięcia i wysoką temperaturę. Stal jest natomiast najczęściej spotykanym materiałem do budowy korpusu kosiarki. Zaletami stali są prostota produkcji i duża wytrzymałość mechaniczna. Niestety, okupione jest to większą masą i małą odpornością na rdzę w razie uszkodzenia powłoki lakierniczej. Większą odporność na warunki atmosferyczne wykazuje stal galwanizowana. Aluminium spotykane jest w drogich i zaawansowanych kosiarkach. Łączy ono zalety dwu poprzednich rozwiązań, jednocześnie pozbawione jest ich wad. Aluminium jest jednak kosztownym materiałem, co wpływa na końcową cenę maszyny. Innowację stanowią modele z obudową wykonaną z włókien węglowych. To niezwykle zaawansowane materiały o dużej trwałości, odporne na korozję oraz bardzo lekkie. Są jednak kosztowne, więc takie rozwiązania stosują jedynie rynkowi innowatorzy w modelach referencyjnych.

Popularność zdobywają kosiarki akumulatorowe, które oferują swobodę pracy porównywalną z modelami spalinowymi, a są przy tym bardziej ekologiczne. (Fot. Cub Cadet)

Komfort pracy

Dobrze, jeśli kosiarka wyposażona jest w miękkie uchwyty, które polepszają chwyt, odprowadzają pot i ograniczają wibracje z silnika. Wbrew pozorom bardzo ważnym elementem kosiarki są koła. Duże koła lepiej sprawdzają się na nierównych i pofałdowanych powierzchniach. Najtrwalsze są koła zbudowane z metalu, np. aluminium, i pokryte gumą. Warto zwrócić uwagę, czy kółka wyposażone są w łożyska – znacznie przedłuży to trwałość układu jezdnego.

Większe kosiarki wózkowe mogą być wyposażone w napęd na koła. Jest to przydatne rozwiązanie ze względu na masę kosiarki, zwłaszcza gdy przymocowany jest do niej duży kosz na trawę. Napęd sprawdzi się także na trawnikach położonych na skosie. Moc trafia z silnika poprzez pasek klinowy do prostej przekładni umieszczonej z tyłu lub z przodu maszyny. Moment obrotowy może być przenoszony przez półosie na przednie lub tylne koła. Sterowanie nim odbywa się z poziomu pałąka prowadzącego. Przyciśnięcie dźwigni powoduje załączenie napędu, po puszczeniu jej urządzenie natychmiast się zatrzymuje. W ofercie są maszyny ze stałą prędkością napędu lub możliwością bezstopniowej regulacji prędkości roboczej. Niektóre modele mają mechanizm różnicowy, umożliwiający manewrowanie bez rozłączania napędu. W wypadku kosiarek akumulatorowych użycie napędu wpływa na długość czasu pracy na baterii.

Istotny element to możliwość regulacji wysokości uchwytu. Pozwala to na dopasowanie do wzrostu operatora, a co za tym idzie, zachowanie prawidłowej postawy podczas pracy. Nowoczesne kosiarki, zwłaszcza te z akumulatorem, mogą być także wyposażone w wyświetlacz cyfrowy, który wskazuje stan baterii, czy licznik czasu pracy. 

Nowoczesna kosiarka może być wyposażona w wyświetlacz, który umożliwia kontrolę parametrów jej pracy. (Fot. Stiga)

Narzędzie tnące

Najważniejszym z punktu widzenia eksploatacji komponentem kosiarki jest narzędzie robocze. Najpopularniejsze rotacyjne kosiarki wózkowe wyposażone są w jeden nóż o dwóch ostrzach na swych końcach.

Trawa ścinana jest przez siłę rozpędu noża i ostrą krawędź ostrza. Nóż pracuje jak łopatki wentylatora – obracając się, nie tylko ścina trawę, ale także kieruję ją do wylotu lub kosza na ściętą trawę. Możliwa jest też opcja mielenia trawy w mulcz. Nóż w swym centralnym położeniu przytwierdzony jest pośrednio do wału silnika kosiarki. Zaletami takiego zespołu tnącego są względna prostota i niska cena. Nóż jednak powinien być dobrze wyważony, a przede wszystkim bardzo ostry, gdyż stępiony powoduje postrzępienie końcówek liści.

W kosiarkach pchanych stosowane są także noże wrzecionowe. Na ruchomym bębnie umieszczone są noże tnące. W tylnej części maszyny umieszczony jest nieruchomy nóż. Obracające się na bębnie noże stykają się z nieruchomym ostrzem. Trawa ścinana jest równo. Końcówki ździebeł nie są postrzępione. Dzięki temu trawa wygląda lepiej, nie ma tendencji do żółknięcia, jest odporniejsza na utratę wody i drobnoustroje. Kosiarki wrzecionowe mogą być napędzane ruchem samego operatora przez koła jezdne lub silnikiem elektrycznym. Wadami kosiarek wrzecionowych są podatność zespołu tnącego na zapchanie, duża siła wymagana do pchania maszyny, jeśli nie jest wyposażona w silnik, i utrudnione ostrzenie noży.

Jako element tnący może być także stosowana żyłka. Na końcu wału silnika umieszczona jest specjalna głowica, mieszcząca i trzymająca specjalną, grubą żyłkę. Jej zaletą jest możliwość cięcia trawy przy krawędziach trawnika i murach. Po natrafieniu na przeszkodę żyłka uchyla się lub ulega zerwaniu, wtedy należy wyciągnąć z głowicy kolejny jej fragment. Istnieją też głowice automatyczne i półautomatyczne. W głowicy w pełni automatycznej po zerwaniu żyłki ze szpuli wysuwa się samoczynnie kolejny odcinek. Półautomatyczna wymaga przyciśnięcia specjalnego przycisku, umieszczonego pod spodem głowicy. Bardziej niż w kosiarkach rozwiązanie to jest popularne w ręcznych podkaszarkach. 

Rozwiązania w kosiarkach elektrycznych

Szerokość i wysokość koszenia

Wybierając kosiarkę odpowiednią do potrzeb, koniecznie należy zwrócić uwagę na kilka podstawowych parametrów i dostępnych funkcji. Powinny być dobrane odpowiednio do obszaru, na jakim będzie pracować sprzęt.

Szerokość robocza oznacza obszar, jaki kosiarka skosi podczas jednego przejazdu – im większa, tym mniej przejazdów będzie trzeba wykonać. Jednakże większa szerokość oznacza konieczność posiadania sprzętu o większej mocy. Sprzęt elektryczny oferuje szerokość koszenia do ok. 50 cm. Kosiarka o dużej mocy w stosunku do szerokości roboczej łatwiej poradzi sobie z wysoką trawą. Oczywiście, konsekwencją dużej mocy i szerokości koszenia jest większy rozmiar sprzętu. Trudniej będzie więc nim jeździć w niewielkim ogródku pomiędzy krzewami czy klombami. Warto więc zachować umiar.

Kolejna z przydatnych funkcji to możliwość regulacji wysokości koszenia. Większy zakres regulacji wysokości roboczej pozwala na bardziej precyzyjną pracę. Zazwyczaj zakres pracy sięga od 20 do 100 mm. Wysokość zazwyczaj ustawia się przy pomocy dźwigni i wyboru odpowiedniego położenia kół. Zakres regulacji ograniczany jest skokowo. Zazwyczaj dostępne jest około 6 położeń, choć może być więcej. 

Jak dbać o kosiarkę elektryczną?

Po dokładnym wyczyszczeniu można uważnie przejrzeć wszystkie podzespoły kosiarki. Najczęściej szczególnej opieki wymaga nóż tnący, który zużywa się najszybciej. Żeby go zdjąć, należy pochylić kosiarkę. Elektryczne maszyny są odporne na przechylanie w dowolnym kierunku, można je więc przechowywać złożone w pozycji pionowej. Nóż zazwyczaj przykręcony jest dwiema śrubami. Do ich demontażu przyda się płyn penetrujący. Nóż powinien być prosty i niewyszczerbiony.

Ostrzenie przeprowadza się na szlifierce stołowej lub przy pomocy szlifierki kątowej. Dobrym zwyczajem jest wyważenie noża. Serwisy specjalistyczne mają do tego specjalne uchwyty. Masy połówek wyrównuje się, zeszlifowując fragment materiału po cięższej stronie. Jeśli kosiarka wyposażona jest w napęd kół, powinno zwrócić się uwagę na stan techniczny i napięcie pasa napędowego. Jeśli jest on sparciały, popękany lub wyciągnięty, należy wymienić go na taki sam typ i odpowiednio wyregulować.

Kosiarki elektryczne wymagają kontroli stanu technicznego kabla zasilającego. Jeśli jest przetarty, nadcięty lub w jakikolwiek sposób uszkodzony, trzeba go bezwzględnie wymienić. Silnik elektryczny jest bardzo trwały, ale z czasem zużywają się w nim tzw. szczotki, czyli sztywne elektrody z grafitu dociskane do obracającego się komutatora. Objawami ich zużycia są zmniejszona moc kosiarki, nagrzewanie się silnika i iskrzenie.

Nie ma uniwersalnych szczotek, pasują tylko te do konkretnego modelu silnika. Całkowicie bezobsługowe są jedynie silniki bezszczotkowe, najczęściej stosowane w nowoczesnych modelach akumulatorowych. 

Składany uchwyt i możliwość pionowego ustawienia to duża zaleta kosiarek elektrycznych, zwłaszcza przy przechowywaniu poza sezonem. (Fot. Stiga)

Jak kosić?

Większość kosiarek pchanych wyposażona jest w kosz na ściętą trawę lub istnieje możliwość jego dokupienia. Dzięki temu nie trzeba później grabić trawnika, a pokos można wykorzystać na kompost. Kosze te mogą być wykonane z plastiku lub materiałów tekstylnych ograniczających pylenie. Pojemność kosza jest dopasowana do wydajności sprzętu i może wynosić nawet 70 l. Kosz jest oczywiście odłączany, co pozwala na skorzystanie z innych technik koszenia. Coraz większą popularnością cieszy się tzw. mulczowanie. Podczas mulczowania trawa oraz np. znajdujące się na ziemi liście są drobno cięte. Jest to jeden z najbardziej ekologicznych sposobów na odżywanie trawnika. Jednak nieodpowiednio przeprowadzone może doprowadzić do powstawania nieestetycznego filcu na trawie. Przede wszystkim do mulczowania należy się odpowiednio przygotować. Istotne jest regularne koszenie trawy, aby ograniczyć rozwój kwiatostanów, których gnicie może powodować występowanie wspomnianego filcu. Ważne jest, aby koszona trawa była sucha, wtedy pokos nie zaczyna gnić i jest równomiernie rozprowadzany na powierzchni trawnika. Jako że mulczowanie nawozi trawnik, zbędne staje się używanie preparatów odżywiających glebę. Istotny jest również typ gleby. Jeśli jest ona wilgotna i słabo przepuszcza wodę, to nie wymaga zbyt częstego mulczowania. Znacznie przydatniejsze będzie ono na terenach piaszczystych, gdzie poprawi właściwości fizyczne gleby. 

Czyszczenie kosiarki

Niezależnie od wyposażenia każda kosiarka wymaga regularnego czyszczenia, jeśli nie po każdym koszeniu trawy, to z pewnością przynajmniej raz w roku, na koniec sezonu. Najlepiej do tego nadaje się sprężone powietrze lub szczotka. Należy wyczyścić wszystkie zewnętrzne elementy maszyny, ze szczególnym uwzględnieniem silnika i jego otworów wentylacyjnych. Pozostawione zanieczyszczenia mogą spowodować przegrzanie, a w konsekwencji uszkodzenie tego kosztownego elementu. Najwięcej zanieczyszczeń gromadzi się wokół noża tnącego pod spodem korpusu. Nie można dopuścić, żeby trawa została tam na dłużej. Powoduje to gnicie, a w wypadku kosiarek ze stalową obudową także korozję. Okolice noża najlepiej czyści się sztywną szczotką lub sprężonym powietrzem. Niektóre kosiarki wyposażone są w przyłącze do węża ogrodowego. W celu wyczyszczenia wnętrza kosiarki wystarczy podłączyć do niej wąż, odkręcić wodę i włączyć na kilkadziesiąt sekund silnik. 

Napęd kół obecny jest także w kosiarkach elektrycznych i znacznie ułatwia pracę na dużych działkach. (Fot. Kärcher)

Koszenie z akumulatorem

Producenci kosiarek akumulatorowych często nie podają mocy silnika elektrycznego. Dlatego dobierając model do swoich potrzeb, należy zwrócić uwagę na takie czynniki jak szerokość koszenia, napięcie zasilające i pojemność ogniw. Napięcie zasilające wpływa na maksymalną moc maszyn. Dlatego też modele zasilane większym napięciem zazwyczaj oferują większą wydajność, która przekłada się na dużą szerokość koszenia. Obecnie napięcie ok. 48 lub 60 V to dobra propozycja, jeśli poszukujemy wydajnego sprzętu ogrodowego. Na mniejszych posesjach sprawdzą się modele zasilane akumulatorami o napięciu 18 lub 24 V. W celu zwiększenia wydajności kosiarek niektóre modele są oferowane z dwoma akumulatorami, z których energia jest czerpana równocześnie.

Producent może podawać orientacyjny czas działania na zasilaniu akumulatorowym lub informację, na skoszenie jakiego obszaru pozwoli urządzenie. W praktyce jednak jest to zależne od kilku czynników. Przede wszystkim są to pojemność akumulatorów oraz warunki pracy. Na przykład praca kosiarką z napędem na stromych terenach zużyje więcej energii niż na płaskich. Poziom naładowania akumulatorów mogą wskazywać diody LED lub wyświetlacz w kosiarce. Warto pamiętać o tym, że akumulator można często wykorzystać do zasilenia innych elektronarzędzi ogrodowych, np. pilarki, kosy czy nożyc do żywopłotu. Kupno akumulatorowej kosiarki może być więc okazją do budowy całego domowego systemu i wydajnego sprzętu ogrodowego.

Aby wydłużyć czas działania kosiarki na zasilaniu akumulatorowym, może mieć ona tzw. funkcję eco. Zmniejsza ona zużycie energii, jednak korzystanie z niej nie jest zalecane podczas pracy w trudnych warunkach. Dotyczy to np. cięcia gęstej i mokrej trawy.