Wyspowa elegancja – funkcjonalne i designerskie modele

Konstrukcje wyspowe to jedne z najdroższych i najbardziej zaawansowanych technicznie oraz wzorniczo okapów. Cechą charakterystyczną tych urządzeń jest bezpośredni montaż do sufitu i odpowiednio dostosowany zwis, np. nad wyspą kuchenną, na której umieszczona jest płyta grzejna i inne urządzenia. (Fot. Falmec)

Okapy wyspowe montuje się w różnej formie, np. na linach, na grubym metalowym pręcie czy po prostu zwyczajnie za pomocą komina, a więc z wykorzystaniem obudowy urządzenia. Modele polecane do dużych salonów i kuchni i mogą przybierać najbardziej wyrafinowane formy (np. kryształowej lampy).

Sterowanie okapem wyspowym

Okapy wyspowe, zarówno te nowszej, jak i starszej generacji, wyposażone są w podstawową funkcję, jaką jest regulacja mocy. To dzięki niej użytkownik może dostosować pracę okapu do aktywności płyty grzejnej. Kiedy zechcemy, aby okap pracował cicho oraz delikatnie zasysał powietrze, wybieramy najniższy tryb pracy, z kolei przy zwiększonej liczbie oparów w kuchni – tryb intensywny. Producenci proponują w tym obszarze wiele rozwiązań. Spotkać można standardowe przyciski mechaniczne, ale również elektroniczne piktogramowe przyciski, delikatnie wystające poza powierzchnię panelu sterowania. Podobnie działają panele z mechanicznymi suwakami. W tym wypadku okap ma kilkustopniowy suwak, z wykorzystaniem którego możemy aktywować dany tryb pracy.

Nieco bardziej rozwiniętym technicznie panelem jest układ sensorów, czyli panel dotykowy (z dotykowymi przyciskami lub sliderami). Takie modele wyglądają nowocześnie i łatwiej się je czyści. Nie mają wystających guzików, jedynie obszary odpowiadające aktywacji wybranej opcji. Bardzo często zdarza się, że taki panel wyposażony jest w kolorowy wyświetlacz, z poziomu którego można wybrać wiele opcji okapu.

Slidery są stosunkowo nowym sposobem regulacji mocy, który występuje tylko w dotykowych panelach sterowania. Wystarczy przesunąć palcem po skali poziomu mocy, a okap zmieni intensywność pochłaniania. Równie zaawansowaną metodą obsługi urządzenia są wszelkiego typu joysticki. Z ich pomocą można regulować nie tylko intensywność pracy, ale także oświetlenie oraz inne parametry. Ciekawe są także modele z panelem sterowania typu rotary control (pokrętło wyboru). Nie są one popularne, jednak bardzo praktyczne, a często wyjątkowo designerskie. Ich panel sterowania wyposażony jest w zaledwie jedno pokrętło, dzięki któremu regulujemy intensywność pracy, a także włączamy urządzenie czy oświetlenie. Niektóre modele mogą być połączone z płytą grzewczą, z wykorzystaniem której są obsługiwane.

Pilot zdalnego sterowania

Oprócz wymienionych powyżej rozwiązań coraz częściej stosowana jest obsługa za pomocą pilota zdalnego sterowania. Niegdyś opcję tę zaliczano do nad wyraz prestiżowych i komfortowych. Dziś stała się ona standardem. Pilot działa na zasadzie przekazywania fal podczerwieni i łączy się w ten sposób z okapem. Pozwala sterować urządzeniem w odległości od kilku do kilkunastu metrów. Jeśli okap ma możliwość obsługi za pomocą pilota, wówczas jest on zwykle dodawany jako element wyposażenia. Pilot jest bardzo chętnie używany przez wielu konsumentów. Warto sprawdzić, jakimi funkcjami okapu można z jego pomocą sterować.

Obsługa za pomocą gestów

Jedną z ciekawszych i jednocześnie praktycznych opcji związanych z obsługą okapu jest sterowanie gestami.

Okap wykorzystuje czujnik ruchu, który umożliwia bezdotykową kontrolę ustawień parametrów i trybów pracy urządzenia. Rozwiązuje problemy związane z obsługą okapów, do których dostęp jest często utrudniony. Sterowanie gestami ułatwia utrzymanie tego typu modeli w czystości. Parametry okapu możemy bez trudu zmienić nawet wtedy, kiedy mamy brudne ręce. W wypadku urządzeń marki Ciarko wykorzystywany jest system GestureControl, który pozwala na łatwą i wygodną obsługę okapu za pomocą prostych gestów. Nie wymaga od użytkownika bezpośredniego korzystania z przycisków sterujących, jak ma to miejsce w standardowych modelach. Aby włączyć urządzenie z systemem GestureControl w bazowej wersji, wystarczy przesunąć poziomo dłoń od lewej do prawej. W podobny sposób można zwiększyć szybkość pochłaniania. Jeżeli chcemy wyłączyć okap lub zmienić tryb prędkości na niższy, wystarczy poruszyć dłonią w odwrotnym kierunku – od prawej do lewej. Z kolei przytrzymanie dłoni pod okapem przez ok. 2 sekundy pozwala włączyć lub wyłączyć oświetlenie. Obecnie system GestureControl stosowany jest w modelach wyspowych takich jak Ciarko Miss W, Tubus W czy Hydria.

Sterowanie gestami w okapach wyspowych jest szczególnie praktycznym i wygodnym rozwiązaniem. Dostępne jest np. w modelu Hydria firmy Ciarko. (Fot. Ciarko)

Tryby pracy okapu

Ważnym zagadnieniem związanym z wyborem odpowiedniego modelu okapu jest tryb, w jakim on ma pracować. Z pozoru błahy w teorii wybór okapu jako pochłaniacza lub wyciągu w praktyce staje się coraz częściej zmorą nie tylko dla użytkownika, ale także dla wspólnot mieszkaniowych czy… kominiarzy.

Istotny jest przy tym zarówno etap projektowania kuchni, jak i wybór odpowiedniego okapu. Podstawowym aspektem, na jaki należy zwrócić uwagę, jest to, czy okap może pracować w obu tych trybach – recyrkulacyjnym (jako pochłaniacz) i wywiewowym (jako wyciąg). Większość okapów jest do tego konstrukcyjnie przygotowana, ale – uwaga – nie wszystkie.

W wypadku, kiedy decydujemy się na model wyspowy, wygodnym rozwianiem jest wspomniany obieg recyrkulacyjny. Okap zasysa wówczas zanieczyszczone tłuszczami i oparami powietrze i przepuszcza przez filtr absorpcyjny (zwykle węglowy), po czym oczyszczone powietrze trafia z powrotem do pomieszczenia.

O czym warto pamiętać?

To, z której opcji skorzystamy, zależy od konstrukcji domu, a więc tego, czy jest to blok, mieszkanie czy segment, oraz od rodzaju jego kominów wentylacyjnych (jeden, dwa, szyb zbiorczy, mechaniczny, pion grawitacyjny itd.). Okap w trybie wyciągu powinien mieć odrębny, własny szyb kominowy. W pomieszczeniu, poza nim, znajdować się powinna dodatkowo niezależna kratka wentylacyjna. Wszystkie nowoczesne domy oraz bloki mieszkalne są w nie już dziś zazwyczaj wyposażone. Trzeba to jednak zawsze bardzo dokładnie sprawdzić. W wielu starej generacji budynkach czy domach mieszkalnych podłączanie okapów do kanałów grawitacyjnych (wywiewnych) jest zabronione, ponieważ mieszkania lub pomieszczenia są wyposażone w tzw. kanały zbiorcze. Gdy do takiego kanału zostanie podłączony okap, wtedy powietrze usuwane z jednego pomieszczenia (mieszkania) będzie wtłaczane do innego. W takim wypadku jedynym dopuszczalnym rozwiązaniem są okapy o obiegu zamkniętym (pochłaniacze).

Ważne nie tylko filtry

W nowszych mieszkaniach i części domów jedno lub wielorodzinnych separowano kominy bądź budowano wiele niezależnych szybów. Wówczas niekiedy możliwe jest podłączenie okapu jako wyciągu do kratki w kuchni, ale zastrzegamy, że tylko po uprzedniej konsultacji z kominiarzem. Jeśli w pomieszczeniu będzie funkcjonowała kuchnia lub piecyk gazowy, niezbędne może okazać się zastosowanie kratki separacyjnej (dwudzielnej). Inaczej powietrze będzie cyrkulowało swobodnie jedynie w czasie, gdy włączony będzie okap. W pomieszczeniu z jednym kanałem wentylacyjnym stosowanie tego typu kratki zalecamy niezależnie od tego, jakiego typu urządzenia są w nim zainstalowane. Istotną kwestią w wypadku pracy okapu jako pochłaniacza są stosowane w nim filtry, a w wypadku wyciągu jakość i poprawność instalacji przewodów kominowych poprowadzonych między okapem a kominem.

Automatyczna praca

Okapy wyspowe mogą być wyposażone w czujniki. Dzięki nim użytkownik nie musi regulować mocy ssania. Okap robi to automatycznie dzięki sensorom, które kontrolują ilość oparów i samoczynnie dostosowują moc pochłaniania do panujących warunków (tzw. czujnik oparów). W zaawansowanych modelach czujniki same wykrywają dym lub nieprzyjemny zapach, np. papierosów by samoczynnie oczyścić powietrze.

Modele uchodzące za automatyczne wybierane są szczególnie chętnie ze względu na odciążenie w obsłudze użytkownika (ten nie musi długo programować opcji okapu, oraz wyłączać ich samodzielnie). Do funkcji automatycznych można zaliczyć redukcję poziomu intensywnego. Dzięki niej okap zmienia tryb pracy samoczynnie z trybu intensywnego na najniższy. Innym przykładem może być funkcja 24 h. Okapy wyposażone w to rozwiązanie stale wentylują pomieszczenie. Funkcja polega na automatycznym włączeniu się okapu co godzinę na 10 min.

Ciekawa i bardzo przydatna jest funkcja automatycznej aktywacji okapu. Warto także wspomnieć o funkcji czasu dodatkowego, czyli oczyszczania pomieszczenia jeszcze przez określony czas po wyłączeniu urządzenia. Kiedy użytkownik skończy gotować, model pracuje jeszcze przez ok. 10–30 min. Po tym czasie automatycznie się wyłącza. Producenci również stosują w wyciągach swego rodzaju blokady napływu zimnego powietrza z zewnątrz. Praktyczny okazuje się także minutnik (zasada działania podobna do większości urządzeń).

Cicho i wydajnie

Producenci starają się, aby wprowadzane przez nich na rynek kolejne modele okapów pracowały coraz wydajniej, ale jednocześnie zużywały coraz mniej energii i były coraz cichsze. To m.in. właśnie z tych względów w okapach zaczęto stosować nowoczesne silniki bezszczotkowe BLDC (ang. Brush- Less Direct-Current), w których zamiast mechanicznego komutatora ze szczotkami wykorzystuje się elektrycznie sterowany komutator, cewki są nieruchome, natomiast magnesy znajdują się na specjalnym wirniku. Co ważne, bezszczotkowe konstrukcje silników nie zmniejszają swojej wydajności wraz z upływem czasu, a ponadto mniejsza jest awaryjność modelu, w którym został zastosowany tego typu silnik. Oczywiście, o emisji hałasu decydują też konstrukcja danego modelu, specjalne systemy wyciszenia oraz materiały tłumiące hałas.

Nietypowe bryły i konstrukcje

Przeglądając ofertę producentów, nie sposób pominąć kwestii wzornictwa okapów. Powiedzmy to wprost – wiele oferowanych obecnie modeli to prawdziwe dzieła sztuki użytkowej, najwyższych lotów wzornictwo, materiały i wykonanie. Innowacyjne i stylowe okapy są też coraz częściej dodatkowym i w pewnym sensie wyjątkowym źródłem światła w kuchni. Niektóre modele, zwłaszcza konstrukcje wyspowe, z powodzeniem mogłyby służyć nie tylko jako skuteczny pochłaniacz pary i zapachów, ale jako designerska lampa. Okap może wyglądać jak elegancki, kryształowy żyrandol, kolorowy głośnik emitujący muzykę, a nawet jak rzeźba zawieszona tuż nad płytą grzejną. A takich formatów i im podobnych propozycji jest o wiele, wiele więcej. Bez cienia zawahania można powiedzieć, że w tym segmencie rynku dokonał się niebywały postęp – tak techniczny, jak i stylistyczny. Piramidalną blachę bez silnika zastąpiły wyrafinowane konstrukcje ze znakomitymi jednostkami napędowymi i układami elektronicznymi. Najnowsze modele nie tylko wyznaczają styl kuchni, ale coraz częściej tworzą rynkowe trendy, za którymi podążają nie tylko producenci mebli, ale i wytwórcy sprzętu elektronicznego.

Wzornictwo okapu zależy w znaczniej mierze od inwencji twórczej projektanta. Osoby odpowiedzialne za opracowywanie projektów okapów potrafią niejednokrotnie zaskakiwać, bawiąc się kształtami, bryłami, figurami geometrycznymi czy kolorystyką. W rezultacie powstają okapy przyjmujące rozmaite, nowatorskie formy, często doceniane przez fachowców ze świata designu i organizatorów rozmaitych plebiscytów i konkursów związanych z szeroko pojętym wzornictwem. Czasem modele okapów są na tyle charakterystyczne, że od razu kojarzą się z jakąś marką, pod którą są produkowane.

Fot. Bosch

Fot. Elica

Fot. Fotomohito, design Studio111

Fot. Siemens

Fot. Novy

Stylowe źródło światła

Dostępne obecnie na rynku modele okapów w zdecydowanej większości wyposażone są we własne oświetlenie, dzięki czemu stały się one niezwykle efektowne. Przemyślane rozmieszczenie diod daje wyjątkowy nastrój i wpływa na wygląd i funkcjonalność całej kuchni. Kiedyś oświetlenie traktowane było jedynie jako praktyczny dodatek, dzięki któremu gotowanie stawało się łatwiejsze. Dzisiaj rola oświetlenia mocno się zmieniła i znacznie wykroczyła poza swój pierwotny kształt. Obecnie, poza funkcjonalnością, nowoczesne oświetlenie wnosi powab, swoistą „magię”, staje się elementem dekoracji i ma istotny wpływ na projektowanie kuchni.

Rodzaje oświetlenia

Możemy wyróżnić kilka podstawowych źródeł światła: żarowe, halogenowe, neonowe oraz diodowe (LED). Obecnie, m.in. ze względu na dużą energooszczędność, największą popularnością cieszą się te ostatnie. Cechą charakterystyczną diod jest ponadto stosunkowo długa trwałość. Zastosowanie odpowiedniego oświetlenia, które jest tak istotne w okapach, oprócz dobrego doświetlenia strefy roboczej w kuchni, ma jeszcze jedną ważną zaletę. Może stworzyć wyjątkowy nastrój w pomieszczeniu. Producenci stosują wiele kolorów, dzięki czemu oświetlenie przestaje być rozwiązaniem czysto praktycznym, a staje się również elementem wystroju. Duże możliwości pod względem kolorystyki dają wspomniane diody LED. Warto w tym miejscu pamiętać, że o ile kiedyś najważniejszym parametrem była moc żarówki, o tyle dzisiaj istotna jest poza mocą czy rodzajem trzonka także temperatura barwowa LED. W praktyce w zależności od wielkości tego parametru uzyskujemy światło „zimne” lub „ciepłe”. Te „ciepłe” sprzyja wypoczynkowi, relaksowi czy spożywaniu posiłków, „zimne” z kolei zalecane jest do aktywności i pracy. Barwa światła emitowana przez okap powinna być też dopasowana do pozostałych elementów oświetleniowych stosowanych w kuchennym wnętrzu. 

Jak dobrać wydajność okapu do pomieszczenia?

W okapach, nie tylko zresztą tych wyspowych, bardzo ważny jest odpowiedni dobór urządzenia pod względem wydajności. Jak ją wyznaczyć? Najprostszą metodą jest pomnożenie powierzchni podłogi pomieszczenia (w metrach kwadratowych) przez jego wysokość. Uzyskamy wtedy kubaturę kuchni mierzoną w metrach sześciennych. Następnie wynik trzeba pomnożyć przez 6 (jeśli chcemy dobrać urządzenie pracujące w absolutnym minimum zalecanej skuteczności) lub przez 12 (gdy chcemy uzyskać maksymalną wydajność). Za optymalny, uśredniony stan wymiany powietrza w pomieszczeniu można więc przyjąć zakres od 8 do 10 razy w ciągu godziny. Założenie to odnosi się do kuchni zamkniętych.

Jeśli natomiast kuchnia otwarta jest na salon lub przedpokój, wówczas trzeba uwzględnić jego powierzchnię w obliczeniach, ale tylko z założeniem, że pod uwagę bierzemy pierwszą, najbliżej sąsiadującą z kuchnią kubaturę. Warto pamiętać, że często im większa wydajność okapu, tym głośniejsza praca silnika (wentylatora). W wypadku mieszkań czy domów wielopoziomowych zbyt duża wydajność okapu może nawet powodować zakłócenia w równowadze wentylacji w całym pomieszczeniu, a w krańcowych sytuacjach np. ściągać w zimie chłód z wyższych kondygnacji.

Minimalistyczny design

Fot. Novy

Wśród modeli wyspowych nie brakuje urządzeń o modnym minimalistycznym wzornictwie. Okapy, takie jak np. Mood belgijskiej marki Novy, doskonale wkomponują się w każde nowoczesne wnętrze. Dotyczy to zarówno designu, prostoty użytkowania, trwałości, jak i cichej pracy – każdy z elementów dopracowywany jest tu w najdrobniejszych szczegółach. Model Mood wchodzi w skład nowej serii energooszczędnych produktów EcoSmart firmy Novy. Wnętrze tego okapu kryje energooszczędne silniki, zaś dobrze wyciszona obudowa sprawia, że urządzenie nie przeszkadza w rozmowach przy stole. Maksymalny poziom hałasu generowany przez urządzenie to 52 dB(A). Możliwa jest regulacja oświetlenia okapu. Można je dostosować do pory dnia, ponieważ energooszczędne taśmy LED przybierają barwę od ciepłej po zimną, zależnie od upodobań użytkownika. Zapachy pochłaniane są przez górne filtry typu monoblock, dzięki którym do kuchni wraca w pełni czyste powietrze. Po obu stronach okapu znajdują się natomiast filtry przeciwtłuszczowe, skutecznie przechwytujące cząsteczki tłuszczu. Za sprawą systemu recyrkulacji gorące powietrze nie jest odprowadzane na zewnątrz, co pozwala zaoszczędzić energię.

Okap Mood można bardzo łatwo zamontować, a regulację wysokości umożliwia poręczny system zawieszenia. Montaż nie wymaga wycinania otworów w suficie. Do prawidłowej pracy okapu wystarcza źródło energii elektrycznej. Należy jedynie dopilnować, by sufit miał odpowiednią nośność. Brak wylotu powietrza oznacza większą swobodę przy projektowaniu kuchni. System zawieszenia modelu Mood jest niemal niewidoczny i nie ogranicza poczucia przestrzeni w kuchni. Ten niezwykle dyskretny okap pozwala kuchni w pełni rozkwitnąć.

Wyjątkowy styl i skuteczność pochłaniania

Fot. Elica

W wypadku modeli wyspowych, oprócz skuteczności pochłaniania ważne jest również ich wzornictwo, a więc kształty, zastosowane materiały i rozwiązania. Kryteria te spełnia model Haiku Island, a więc wyspowa odmiana modelu Haiku włoskiej firmy Elica. Okap może pracować w trybie wyciągu i oferowany jest w czterech różnych wykończeniach: czarne szkło, biały Krion, gres porcelanowy imitujący cement oraz stal nierdzewna. Ponadto dostępne są trzy warianty szerokości tego modelu: 32, 120 i 180 cm, co daje łącznie aż 12 różnych wersji okapu zgodnych z najnowszymi trendami wyposażenia wnętrz.

Zredukowana głębokość okapu Haiku sprawia, że jest wyjątkowo ergonomiczny, nie tracąc przy tym zdolności wyciągowej. Dzięki korpusowi o wysokości 8 cm i dużym przewodom kominowym, które zwiększają wydajność, okap pochłania opary na całej powierzchni, nawet w wersji wyspowej o szerokości 180 cm.

Niezależnie od wersji urządzenia, jest ono wyposażone w sterowanie dotykowe, a także oświetlenie Strip LED o mocy 7 W. Wydajność modelu Haiku Island w trybie intensywnym wynosi 720 m³/h. Poziom hałasu wytwarzany podczas pracy urządzenia, zgodnie z danymi na etykiecie efektywności energetycznej, nie powinien przekraczać 51 dB(A). W zestawie z okapem znajduje się aluminiowy filtr przeciwtłuszczowy.

Fot. Elica

Okap wyspowy i cicha praca

Fot. Falmec

Okapy wyspowe mogą być na prawdę cicho pracującymi urządzeniami, czego doskonałym przykładem jest model Zenith NRS firmy Falmec. Zastosowany w nim system NRS (Noise Reduction System) pozwala na zmniejszenie natężenia hałasu nawet o połowę w porównaniu z tradycyjnymi rozwiązaniami wykorzystywanymi w okapach. System ten powstał we współpracy Falmeca z laboratoriami badającymi dynamikę płynów i materiałów dźwiękochłonnych. Dzięki temu wyspowy model Zenith NRS jest nie tylko wydajny, ale również – dzięki cichej pracy – zapewnia komfort domownikom. Maksymalna głośność (zgodnie z normą I.E.C.60704-2-13) wynosi 54,5 dB(A) re 1 pW. Urządzenie zostało wykonane z wytrzymałej, szczotkowanej stali inox (AISI 304). Zastosowano w nim silnik o wydajności 800 m³/h, sterowanie elektroniczne z czterema poziomami prędkości oraz rozproszone oświetlenie, które doskonale doświetli przestrzeń roboczą w kuchni. Roczne zużycie energii przez model Zenith NRS to 103 kWh. Zestaw zawiera metalowy filtr przeciwtłuszczowy, wymienny i z możliwością mycia. Opcjonalnie do urządzenia można zamontować filtr węglowy i korzystać z niego w trybie pochłaniacza.

Okap dostępny jest w trzech wariantach różniących się szerokością. Najwęższy model ma 90 cm, średni 120 cm, a najszerszy aż 180 cm.

Designerska dekoracja kuchni

Fot. Ciarko

Na rynku nie brakuje okapów wyspowych o oryginalnych kształtach i kolorystyce. Producenci niejednokrotnie zaskakują ofertą swoich produktów, wprowadzając do sprzedaży okapy, które mogą stać się prawdziwą ozdobą każdej kuchni. Do takich urządzeń należy z pewnością model Miss W firmy Ciarko. Urządzenie doskonale odzwierciedla hasło przyświecające polskiemu producentowi okapów, które brzmi „Perfekcja bez kompromisów”. Wyjątkowy kształt modelu Miss W i nowoczesna linia wzornicza tego okapu przyciągają wzrok i sprawiają, że obok niego nie sposób przejść obojętnie. W urządzeniu zastosowano przyjazne dla wzroku użytkownika, energooszczędne LED-y, które gwarantują idealne doświetlenie strefy roboczej. Dzięki temu podświetlony okap spełnia zarazem funkcję designerskiej lampy. Urządzenie jest dostępne w czarnej lub białej wersji kolorystycznej. Konstrukcja okapu, zamocowana na cienkich, niemal niewidocznych linkach, sprawia wrażenie, jakby unosiła się w powietrzu, co dodaje jej lekkości i wyjątkowego stylu.

Firma Ciarko dla modelu Miss W oferuje dwa rodzaje sterowania. Pierwszym jest panel dotykowy typu SoftTouch, dzięki któremu wybranie odpowiednich parametrów pracy okapu jest bardzo wygodne, a przy tym precyzyjne. Drugim dostępnym typem sterowania jest GestureControl, czyli kontrola dostępnych funkcji i parametrów okapu za pomocą gestów.

Model Miss W został wyposażony w cichy, energooszczędny i wydajny silnik. Pracuje w klasie efektywności energetycznej A.