Parametry i cechy małych pojazdów elektrycznych

Wybierając pojazd elektryczny, oczywiście, należy zwrócić uwagę na jego podstawowe parametry, takie jak moc silnika, napięcie zasilające, osiągana prędkość, zasięg oraz maksymalne obciążenie, które świadczą o użyteczności urządzenia. (Fot. Segway-Ninebot)

W zależności od sprzętu i jego stopnia zaawansowania producenci stosują standardowe komutatorowe silniki elektryczne, jak i silniki bezszczotkowe w najbardziej zaawansowanych produktach. Przewagą tych ostatnich są mniejsze zużycie energii oraz rozmiary i większa trwałość. Za zasilanie odpowiadają najczęściej akumulatory wykonane w technice litowo-jonowej. Ich największe zalety to duże napięcie zasilające oraz trwałość. Rozpatrując cechy pojazdów elektrycznych, warto przyjrzeć się bliżej ich konkretnym typom.

Cechy pojazdów elektrycznych

Niezależnie od tego, z jakim pojazdem elektrycznym mamy styczność, należy zwrócić uwagę na kilka najważniejszych cech. Większość z nich jest wspólna dla wszystkich kategorii pojazdów:

• zasięg – parametr ten zależy od pojemność i wydajności zastosowanych akumulatorów. Większość pojazdów oferuje zasięg kilkunastu kilometrów. Ok. 20 km na jednym cyklu ładowania można uznać już za całkiem dobry wynik. Niektórzy producenci pozwalają dokupić dodatkowy akumulator lub w standardzie oferują bardzo duży zasięg, nawet więcej niż 60 km. Należy pamiętać, że na ten parametr wpływa wiele czynników, np. nasza masa ciała czy nachylenie terenu, po jakim się poruszamy. Oszczędność energii w sprzęcie mogą zapewniać specjalne systemy jej odzyskiwania podczas hamowania, podobne do tych stosowanych w samochodach elektrycznych;
• prędkość – maksymalna prędkość to cecha wzbudzająca wiele emocji. W praktyce duża część urządzeń ma ją ograniczoną do 25 km/h. Jest to uwarunkowane m.in. przepisami. Pojazdy poruszające się z większą prędkością są pod względem prawnym traktowane jako motorowery czy motocykle, które powinny być zarejestrowane i ubezpieczone;
• masa – ma znaczenie praktyczne. Pojazd dla dziecka powinien być lekki i zwrotny, podobnie jak hulajnoga, która będzie wykorzystywana w ruchu miejskim. W dużym stopniu na masę wpływają akumulatory – im ich pojemność jest większa, tym pojazd ma większą masę. Należy mieć tego świadomość, wybierając go;
• kąt nachylenia terenu – parametr ten określa, jak pojazd elektryczny poradzi sobie z podjazdem pod wzniesienia. Producent zazwyczaj określa jego wartość maksymalną;
• moc silnika – im większa moc silnika lub silników, tym pojazd lepiej radzi sobie z pokonywaniem wzniesień czy osiąga większą prędkość. Za standardową przyjmuje się moc 250 W. Niektóre pojazdy mogą mieć silniki o mocy nawet 1800 W. W praktyce zależy to po prostu od modelu pojazdu i jego przeznaczenia;
• pojemność akumulatora – zazwyczaj jest wyrażana w amperogodzinach (Ah). Oznacza zdolność zasilenia układu o danym napięciu przez określony czas. Im większa jest jej wartość, tym silnik elektryczny może dłużej pracować. Zwiększenie pojemności akumulatora przy danym napięciu wymaga po prostu fizycznego zwiększenia liczby ogniw zasilających. Dlatego akumulatory o dużej pojemności mają większą masę i zajmują więcej miejsca;
• czas ładowania – zależy od pojemności akumulatora oraz wydajności ładowarki. Zazwyczaj jest to kilka godzin. Im większa jest pojemność akumulatora, tym ładowanie trwa dłużej. Producenci starają się to częściowo rekompensować, np. szybkim ładowaniem;
• udźwig – oznacza dopuszczalną masę poruszającej się osoby. Dla hulajnóg jest to zazwyczaj ok. 100 kg. W deskorolkach typu hoverboard może to być mniej z uwagi na to, że często znajdziemy modele rekomendowane dzieciom i nastolatkom. Jeśli ważymy więcej, na rynku są dostępne modele przystosowane do większych obciążeń.

Hulajnogi elektryczne są bardzo uniwersalne, świetnie sprawdzą się w ruchu miejskim, np. dojazdach do pracy. (Fot. Telestar)

Idealne do miasta – hulajnogi

Obserwując rynek, można dojść do wniosku, że do najpopularniejszych i zarazem najbardziej praktycznych pojazdów należą hulajnogi elektryczne. Elektryczna hulajnoga jest wyposażona w sterowanie prędkością w kierownicy. Wychylając przełącznik, regulujemy odpowiednio prędkość, za pomocą drugiego przełącznika możemy skorzystać z elektrycznego hamulca hulajnogi. Oprócz tego jest fizyczny hamulec w błotniku tylnego koła. Obok znajdziemy najczęściej wyświetlacz, który wskazuje np. osiąganą prędkość czy stan naładowania akumulatorów. Niewielkie wymiary i duża wydajność akumulatorów w połączeniu z komfortem podróży sprawiają, że jest to pojazd znakomity do codziennego użytkowania. Kierownica hulajnogi składa się, więc pojazd możemy bez problemu przechowywać nawet na małej przestrzeni. Oprócz tego są dostępne w relatywnie przystępnych cenach. W zależności od modelu hulajnogi za napęd odpowiada tylne lub przednie koło. Bezpośrednio w nim umieszczony jest silnik elektryczny.

Wybierając hulajnogę elektryczną, warto zwrócić uwagę na kilka czynników. Są to oświetlenie, hamulce, typ opon oraz zawieszenie. Standardem na rynku są koła w rozmiarze 8 oraz 7,5 cala. Dobrze radzą sobie w ruchu miejskim i na równych terenach. Niektóre hulajnogi mogą mieć większe koła, np. 10-calowe. Zazwyczaj dotyczy to modeli o większej masie, które mają zapewniać bardziej komfortową jazdę. Zawieszenie hulajnogi może być sztywne lub wyposażone w amortyzację. To pierwsze lepiej sprawdzi się w środowisku miejskim, z kolei amortyzacja zwiększa komfort podróży w terenie. W hulajnogach zazwyczaj stosuje się dwa typy opon – pełne bezdętkowe oraz z dętkami. W oponach bezdętkowych ryzyko przebicia czy uszkodzenia jest zredukowane do minimum. Jednak gorzej tłumią wibracje. Producenci stale je jednak udoskonalają, stosując np. specjalne żelowe wypełnienia, których zdaniem jest zapewnienie większego komfortu jazdy na wyboistym terenie. Opony z dętkami powinny mieć kontrolowane ciśnienie oraz mogą zostać przebite, jednak lepiej tłumią wibracje. Wymiana uszkodzonego koła, niestety, nie jest łatwa i zawsze może zaskoczyć nas w trasie. Dodatkowo oznacza też konieczność poniesienia kosztów. Wybór powinniśmy więc uzależnić od preferencji oraz terenu, po jakim poruszamy się, trzeba jednak jasno przyznać, że opony pełne są zdecydowanie mniej problematyczne. Większość dostępnych na rynku hulajnóg elektrycznych ma prędkość maksymalną ograniczoną do 25 km/h. Niektóre modele hulajnóg można dodatkowo wyposażyć w dodatkową baterię. Jest ona niewielka, a nawet dwukrotnie zwiększa zasięg sprzętu.

Ze względów bezpieczeństwa duże znaczenie mają hamulce oraz oświetlenie. Większość pojazdów jest wyposażona w przedni i tylny hamulec. Energia w trakcie hamowania może być odzyskiwana, aby zmniejszyć zużycie akumulatora. Dobrej jakości oświetlenie znacząco zwiększy bezpieczeństwo w trudnych warunkach. Producenci zazwyczaj montują lampy zarówno z przodu i z tyłu hulajnogi. Pod hulajnogą najczęściej znajdziemy dekoracyjne oświetlenie LED, którego kolorami można sterować w aplikacji lub zupełnie je wyłączyć. Coraz częściej spotykanym i przydatnym dodatkiem są też światła hamowania.

Pojazdy elektryczne często współpracują ze smartfonami. Przy pomocy aplikacji można np. zmienić tryb jazdy lub sprawdzić stan akumulatorów. (Fot. Segway-Ninebot)

Do miasta i w teren – monocykle

Monocykle elektryczne to produkty niezwykle kompaktowe i ciekawe. Widząc tego typu konstrukcje, uświadamiamy sobie, jak zaawansowanymi produktami są małe pojazdy elektryczne i jaką pracę wykonuje zespół czujników, aby utrzymać sprzęt w równowadze. Monocykl wyposażony jest w jedno koło napędzane silnikiem elektrycznym, po jego obu stronach znajdują się podesty, na których staje użytkownik. Prędkość osiągana przez dostępne na rynku urządzenia może wynosić nawet ponad 50 km/h, a zasięg nawet 90 km. Oczywiście, poruszanie się z tak dużą prędkością wymaga od użytkownika odpowiedniej wprawy. Zaletami są kompaktowe wymiary, sama masa może być jednak całkiem duża w zależności od mocy pojazdu i pojemności akumulatora. Koło – bo tak monocykl jest często określany przez entuzjastów – jest wyposażone w uchwyt ułatwiający przenoszenie lub nawet specjalną rączkę, dzięki której można je wygodnie prowadzić po drodze. Dużą zaletą monocykli jest rozmiar koła. Jest ono duże, nawet 18-calowe, a to zapewnia komfort podróży i łatwe pokonywanie nierówności czy krawężników. Do tego jest niezwykle zwrotne, więc możemy pokonywać z dużą prędkością zakręty. W praktyce jest to pojazd bardzo uniwersalny, który świetnie sprawdzi się zarówno w dojazdach do pracy, jak i np. jeździe po lesie.

Rozwiązania w pojazdach elektrycznych

Zabawa z rolkami

Kolejną z propozycji są elektryczne rolki. Wyposażone są w maty antypoślizgowe, które zapewniają stabilne trzymanie stopy. Pod nimi znajduje się zespół napędowy wraz z rolką. Jako że rolki są pojedyncze, to cechują je bardzo małe wymiary i masa. Osiągana prędkość to w zależności od modelu nawet 12 km/h, a zasięg do 10 km. Koła rolek nie są duże, stad np. trudności z pokonywaniem przeszkód terenowych. Najlepiej sprawdzą się na płaskich drogach. W praktyce obok desek samobalansujących jest to ciekawy sprzęt do rozrywki. Można na nich wykonywać triki, a nawet tańczyć.

Dwukołowce typu Segway

Firma Segway jest jednym z pionierów rynku pojazdów elektrycznych i jako jedna pierwszych zapoczątkowała na nie modę. Pojazdy te na rynku pojawiły się na początku milenium i do dziś są niezwykle popularne i często wykorzystywane przez służby publiczne, np. na lotniskach, w centrach handlowych czy nawet na ruchliwych ulicach aglomeracji. Podobnie jak hoverboardy mają dwa koła umieszczone w osi poziomej. Jednakże są one znacznie większe, a na podeście centralnie umieszczona jest kierownica. W modelach klasycznych sięga ona okolic piersi użytkownika, jednak na rynku pojawiły się także modele, w których kierownica jest skrócona i sięga wysokości kolan. To rozwiązanie jest stosowane w modelach na rynek konsumencki – S-Plus oraz Ninebot S. Dzięki dużym kołom pojazdy tego typu są niezwykle użyteczne i mniej wrażliwe na nierówności. Dodatkowo drążek sterujący sprawia, że użytkownik czuje większą stabilność. Zasięg tego typu pojazdów to nawet 25 km, z kolei prędkość maksymalna, w zależności od modelu, sięga nawet 20 km/h. Kierownica może być odłączana, co ułatwia przechowywanie. Na niej znajdziemy także wyświetlacz, informujący o stanie pojazdu i aktualnych parametrach. Pojazdy są dostępne w różnych konfiguracjach – od modeli typowo miejskich po bardziej uterenowione, które lepiej radzą sobie z jazdą po gruncie nieutwardzonym czy po prostu pokonywaniem przeszkód. Pojazdy tego typu są popularne w wykorzystaniu komercyjnym. Wersja standardowa sprawdzi się np. w dużych halach i magazynach, terenach targowych, z kolei ta bardziej uterenowiona np. w gospodarstwach rolnych czy turystyce, tym bardziej że pojazdy tego typu można wyposażyć w dodatkowe akcesoria, np. boczne uchwyty załadunkowe do przewożenia towarów. W zestawie może być dołączony także pilot do zdalnego sterowania. Konsumencki model Ninebot S jest kompatybilny ze specjalnym akcesorium, które pozwala stworzyć z niego gokart.

Pojazdy typu Segway są przede wszystkim stosowane komercyjnie i przez służby publiczne. Modele konsumenckie dopiero zdobywają popularność. (Fot. Segway-Ninebot)

Nowoczesna klasyka – rowery elektryczne

Wśród rowerów elektrycznych możemy wyróżnić modele hybrydowe, określane również jako pedelec (ang. pedal electric bike), których silnik elektryczny pracuje jedynie podczas pedałowania, oraz e-bike, które mogą być napędzane samym silnikiem elektrycznym. Rowery hybrydowe z silnikami o mocy do 250 W rozpędzające się do 25 km/h są traktowane tak samo jak tradycyjne rowery i nie wymagają żadnej dodatkowej certyfikacji. Dlatego też cieszą się bardzo duża popularnością. W miastach nie obowiązują ich również ograniczenia wjazdu, np. do stref, gdzie nie mogą pojawiać się skutery. Oczywiście, jeśli tylko chcemy, możemy siłą własnych mięśni osiągać większą prędkość, jednak wtedy specjalny system odłącza wspomaganie i uruchamia je dopiero po zmniejszeniu prędkości do 25 km/h. Sprzęt z silnikiem o większej mocy – do 4 kW według przepisów należy do kategorii L1e i jest traktowany jako motorower. Nakłada to pewne obowiązki, np. używanie podczas jazdy świateł mijania przez cały rok czy wyposażenie roweru w tablicę rejestracyjną i numer VIN. Dotyczy to jednak rowerów poruszających się po drogach publicznych, te przeznaczone do jazdy w terenie czy tzw. off-road nie podlegają przepisom o ruchu drogowym. Producenci, ograniczeni przepisami prawnymi, oferują więc rowery terenowe, które pozwalają rozwijać prędkość nawet ponad 80 km/h, jednak poruszanie się nimi po drogach publicznych może przynieść przykre konsekwencje prawne. To kolejny z powodów, dla których obecnie rowery typu pedelec z silnikami o mocy do 250 W cieszą się dużą popularnością. Tego typu konstrukcja to wiele zalet w wypadku rowerów do jazdy w terenie – silnik elektryczny z pewnością przyda się przy bardziej wymagających trasach i podjazdach, z kolei w rowerach miejskich sprzęt pozwoli dotrzeć na miejsce wypoczętym, a nie zlanym potem. W dalszym ciągu jednak angażujemy mięśnie, więc jest to zdrowy wysiłek fizyczny. Siłę wspomagania użytkownik może regulować, dzięki czemu jest ona idealnie dopasowana do aktualnej trasy. W zależności od niej oraz masy użytkownika czy prędkości zasięg może wynosić nawet ponad 100 km. W razie konieczności zawsze można dokupić dodatkową baterię.

Monocykle są niezwykle zwrotne oraz szybkie. Od kierującego wymagają dużej wprawy w jeździe, jednak gwarantują także ogromne emocje. (Fot. Segway-Ninebot)

Do zabawy – deski samobalansujące

Dostępne na rynku hoverboardy (deska z dwoma kołami umieszczonymi w osi poziomej) wyposażone są w dwa silniki. Pozwala to na równomierne rozłożenie napędu, co jest wraz z licznymi czujnikami niezbędne do utrzymania odpowiedniej równowagi. Oczywiście, o ile na deskorolce elektrycznej czy hulajnodze możemy jeździć także tak jak na tradycyjnych – z pomocą siły własnych mięśni, to hoverboardy są całkowicie uzależnione od energii zgromadzonej w akumulatorach. Pojazdy te są przeznaczone przede wszystkim do rekreacji oraz zabawy. Dlatego często wyposażone są w takie dodatki jak głośniki Bluetooth czy dekoracyjne oświetlenie. Poszczególne urządzenia różnią się przede wszystkim rozmiarem, udźwigiem oraz mocą. Podstawowe modele są wyposażone w koła o rozmiarze ok. 6,5 cala, a ich udźwig sięga 100 kg. Dobrze poradzą sobie z jazdą po stosunkowo równych drogach. Jeśli deska ma sprawdzić się także w bardziej wymagającym terenie, warto wybrać model z większymi kołami, np. 11–calowymi, o odpowiednim bieżniku. Cechują się one przy tym większym obciążeniem, zazwyczaj do ok. 120 kg. Prędkość poruszania się na deskach samobalansujących nie jest duża i zazwyczaj nie przekracza 15 km/h, a zasięg wynosi do 20 km. Niektórzy producenci oferują specjalne akcesoria, które pozwalają wykorzystać deskę np. jako napęd gokarta.

Aplikacja, ekran i dodatkowe funkcje

Pojazdy elektryczne mogą być wyposażone w wiele nowatorskich funkcji, które jazdę czynią jeszcze przyjemniejszą. W wielu sprzętach, takich jak rowery i hulajnogi, stosowane są wyświetlacze LCD. Informują one o aktualnym stanie baterii, przebytej trasie czy prędkości poruszania się. Najczęściej są to proste wyświetlacze monochromatyczne, rzadziej kolorowe. Informacje wyświetlane są w przystępny sposób, ważna jest jednak duża jasność, taka, aby obraz był czytelny nawet w świetle słonecznym. Innym ciekawym rozwiązaniem, zwłaszcza dla młodszych użytkowników, może być wbudowany głośnik Bluetooth, przydatny podczas jazdy czy zabawy z przyjaciółmi. Część pojazdów jest zresztą wyposażona w możliwość podłączenia smartfona. Dzięki temu użytkownik może rejestrować przebyte trasy, aby na bieżąco śledzić prędkość czy odległość, jaką przejechał. Ciekawym dodatkiem są również funkcje społecznościowe. Wbudowany komunikator pozwala tworzyć sieć znajomych, z którymi można umawiać się na wspólne przejażdżki. Możemy też podejrzeć obecność bliskich znajomych na mapce w smartfonie. Dodatkowo w aplikacji rodzice mogą sprawdzić, gdzie znajduje się jeżdżące dziecko, oraz zostaną poinformowani, np. o upadku. Włączymy także blokadę antykradzieżową. Po jej aktywacji, gdy ktoś będzie próbował ukraść pojazd, zacznie on wydawać głośny dźwięk. Z dodatkowego wyposażenia hulajnoga może mieć w zestawie dzwonek czy złącze USB. To ostatnie można wykorzystać np. do doładowania smartfona.

Odporność na warunki atmosferyczne

Fot. Segway-Ninebot

To ważna kwestia, której nie można pominąć, w końcu pojazdy elektryczne użytkowane są na zewnątrz, gdzie będą narażone na wilgoć i błoto. O stopniu ochrony urządzenia informuje producent w specyfikacji. Większość pojazdów poradzi sobie z przejazdami przez niewielkie kałuże, a błoto i pył również nie powinny stanowić problemu. Dużą odporność na warunki jazdy wykazują naturalnie modele uterenowione, jeśli więc jest to dla nas istotna cecha, to warto na nie zwrócić uwagę. Część pojazdów ma oznaczony stopień ochrony za pomocą kodu IP.