Telewizory mini-LED i OLED premium

Telewizory mini-LED i OLED stały się wyróżnikiem jakości obrazu w telewizorach premium, szczególnie przy odtwarzaniu filmów w wersji HDR z Dolby Vision. Charakteryzują się też funkcjami istotnymi przy oglądaniu sportu i niezbędnymi dla graczy. (Fot. TCL)

Najwięksi producenci telewizorów LCD, a nawet OLED popularyzują telewizory LCD mini- LED. Panele podświetlenia obrazu mini- -LED stosowane są w najlepszych wyświetlaczach QLED (z kropkami kwantowymi) telewizorów marek Hisense ULED Mini-LED, Samsung Neo QLED, TCL Mini LED i LG QNED z panelem NanoCell.

HISENSE 55U8HQ

Mini-LED – właściwości podświetlenia

W porównaniu do konwencjonalnego, strefowego podświetlenia FALD (Full Array Local Dimming) w telewizorach 4K LCD, warstwa podświetlenia zawiera, zamiast dotychczasowych kilkuset LED, kilkanaście tysięcy mini-LED, znacznie mniejszych od zwykłej diody LED. Podzielenie ich na wiele stref umożliwia lokalne dynamiczne sterowanie nimi, częściowe lub całkowite ich wygaszanie, co zapewnia najlepszy kontrast dynamiczny i jednorodność podświetlenia. W rezultacie w ciemnych i jasnych strefach obrazu uzyskuje się najgłębszą czerń i najwięcej odcieni bieli, co powoduje zwiększenie szczegółowości obrazu w tych obszarach. Rozwiązanie to oprócz większej jasności obrazu i kontrastu pozwala na jeszcze bardziej precyzyjne kierowanie światła tam, gdzie jest potrzebne, oraz w tych partiach ekranu, które mają zachować czerń lub odcienie szarości. Specjalna technika kalibracji wiązki światła eliminuje efekt poświaty wokół jasnych punktów obrazu.

Producenci paneli mini-LED LCD rzadko podają liczbę stref i liczbę mini-LED w podświetleniu. To oznacza, że dla tej samej przekątnej ekranu liczba może być inna. Obraz będzie się wtedy różnił kontrastem i jasnością oraz szczegółowością. Jedynie testy pokazują, który obraz jest jaśniejszy i kontrastowy.

Najnowszy procesor TCL AiPQ 3.0 wykorzystuje 5 algorytmów: Ai- Contrast, Ai-Kolor, Ai-Przejrzystość, Ai-Motion, AI HDR, które poprawiają wrażenia wizualne. (Fot. TCL)

Mini-LED QLED – najlepsze kolory w LCD

W tej technologii przoduje firma TCL, która już wprowadziła kilka generacji podświetlenia mini-LED. Najbardziej znane to Vidrian z mini-LED-ami rozmieszczonymi na szkle i OD Zero Mini-LED. Ta ostatnia wykorzystuje mniejsze mini-LED-y i zupełnie nową konstrukcję soczewek, z większą liczbą źródeł światła, co pozwoliło na zminimalizowanie do zera odległości między źródłem a panelem rozpraszającym światło i LCD. Umożliwiło to uzyskanie 1920 stref przyciemniania i jednocześnie zmniejszenie grubości wyświetlacza do zaledwie 9,9 mm i szczytowej jasności HDR 2000 nt.

Co ważne, technika podświetlenia mini-LED umożliwiła tworzenie bardzo dużych ekranów 4K i 8K – nawet do 98 cali (TCL, Samsung).

W większości telewizorów mini-LED wykorzystywana jest matryca QLED, w której źródłem światła są LED-y niebieskie zamiast białych. Oddzielna warstwa w postaci folii zawiera mieszaninę kropek kwantowych (nanokryształów), emitujących zielone i czerwone światło w momencie oświetlenia ich światłem niebieskim. W wyniku mieszania się ich światła ze światłem niebieskim cała warstwa świeci światłem białym o znacznie większym zakresie barw, czyli zawierającym więcej kolorów. Białe światło przechodzi przez filtry RGB poszczególnych subpikseli punktu obrazowego. Utworzone w ten sposób barwy mają znacznie większy zakres, wzbogacony o lepsze odtwarzanie czerwieni i zieleni niż w telewizorach OLED.

Najlepsze wyświetlacze LCD z kropkami kwantowymi (QLED) osiągają ok. 80 – 90 proc. normy Rec. 2020 i prawie 100 proc. normy DCI-P3. Należy nie zapominać, że źródło materiału wideo musi mieć także większy zakres barw niż dotychczas. Odczucia subiektywne widzów mogą być różne w zależności od indywidualnej wrażliwości wzroku na kolory.

JVC LT-55VAO9200

Oglądasz sport sam czy ze znajomymi?

Nie zagłębiając się w budowę matryc mini-LED LCD, można powiedzieć, że różnią się one też budową cząsteczek ciekłokrystalicznych i ich ułożeniem, co wpływa na ich parametry optyczne, a w konsekwencji na jakość obrazu. W telewizorach mini-LED LCD najczęściej są stosowane matryce VA i IPS (LG). Według testów matryce VA mają lepszy kontrast, poziom czerni, charakteryzują się dobrą ostrością obrazów w ruchu, ale jakość obrazu pogarsza się, jeśli nie siedzimy na wprost. W wypadku dynamicznego ruchu obiektu na ekranie jego ostrość (brak smużenia) jest zależna nie tylko od matrycy, ale także skuteczności działania układów eliminujących smużenie. Na zakup telewizora z matrycą VA powinny decydować się osoby, które lubią oglądać telewizję tak jak w kinie, w mocno zaciemnionym pokoju. Zdecydowane większe kąty odtwarzania obrazu bez pogorszenia jasności i barw mają matryce IPS. Najlepsze telewizory IPS z podświetleniem Direct LED (z miejscowym wygaszaniem) będą miały kontrast porównywalny z matrycami VA. W praktyce oznacza to, że warto kupować telewizor z takim wyświetlaczem, jeżeli oglądamy transmisje sportowe ze znajomymi i w pokoju nie musi być mocno przygaszone światło.

Telewizory LG 2023 G3 OLED evo idealnie przylegają do ściany dzięki konstrukcji One Wall. (Fot. LG)

Telewizory OLED – doskonała czerń

Mini-LED-y konkurują z OLED-ami. Matryce, które są na rynku już od 10 lat, produkuje firma LG. Firma LG jest jedynym producentem wyświetlaczy OLED wykorzystujących samoświecące piksele, które są stosowane w telewizorach innych producentów, jak Hisense, JVC, Nordmende, Philips, Panasonic, Sony, Toshiba.

Ekrany OLED nie wymagają podświetlenia LED, jak jest to w telewizorach LCD, które wiąże się z niejednorodnością światła i wpływa na jakość obrazu. Źródłem światła jest sam materiał piksela – dioda organiczna LED (a nie półprzewodnikowa). Telewizory z ekranami OLED mają wiele zalet. Pierwsza to jakość obrazu, którego czerń osiąga poziom maksymalny, a kolory wyróżniają się naturalnością. Czas reakcji matrycy OLED jest znacznie krótszy niż w wypadku LCD. Jasność obrazu jest mniejsza niż w wyświetlaczach LCD, przez co zalecane jest oglądanie filmów najlepiej w przyciemnionym pokoju. LG promuje matryce OLED evo o jasności większej o 70 proc. dzięki technice Brightness Booster Max.

Zjawisko smużenia obrazu szybko poruszających się obiektów na ekranie jest znacznie mniejsze, ale występuje. Kąt patrzenia na ekran może być dowolny bez pogorszenia jakości obrazu. Potwierdzają to niezależne testy. Wywodząca się z Wielkiej Brytanii globalna instytucja testująca dobra konsumenckie – Intertek potwierdziła, że ekrany LG OLED odznaczają się 100-procentową wiernością wyświetlanych kolorów. Duży wybór przekątnych ekranu – od 48 do 83 cali ułatwia wybranie optymalnego modelu.

TOSHIBA 65XA9D63DG

QD-OLED – konkurencja dla OLED

Ubiegłoroczna nowością były wyświetlacze QD-OLED z warstwą kropek kwantowych czerwonych i zielonych, które są pobudzane do świecenia przez warstwę światła niebieskiego nieorganicznych LED (OLED). Trzy kolory RGB subpikseli tworzą piksele, z których składa się obraz. W porównaniu z OLED- -ami obraz ma większą jasność – do 1500 nt (OLED 700 nt), co powoduje, że można oglądać telewizję w jaśniejszym pokoju niż w wypadku OLED. Telewizory QD-OLED o przekątnych 55 i 65 cali oferują firmy Samsung i Sony.

NORDMENDE Wegavision OLED65A

Matryca 100/120 Hz i upłynniacze ruchu

Telewizory premium do odtwarzania scen z dużą dynamiką ruchu, a więc sportu, filmów akcji, gier, powinny mieć częstotliwość odświeżania obrazu 100/120 Hz zamiast 50/60 Hz. Dzięki dwa razy większej częstotliwości kontury poruszających się obiektów pozbawione są smużenia, a ruch zachowuje płynność. W większości telewizorów mini-LED i OLED częstotliwość odświeżania matrycy wynosi 100/120 Hz, co powoduje, że płynniej odtwarzają ruch na ekranie. Telewizory 100/120 Hz oferują marki: Hisense, LG, Panasonic, Philips, TCL, Sony, Samsung.

Dodatkowo są stosowane układy redukcji smużenia i poprawy płynności ruchu. Do eliminowania zjawiska smużenia (nieostrych konturów) można skorzystać z funkcji upłynniacza ruchu. Jej stosowanie może powodować, że ruch obiektu jest za płynny i wydaje się zbyt naturalny, co sprawia, że mamy do czynienia z tzw. efektem teatru telewizji (oderwanie postaci od tła). Aby go zminimalizować, należy dostosować poziom aktywności systemu, wybierając go z minimum 3 poziomów aktywności poprawy płynności ruchu.

Podobnie jest z eliminowaniem zjawiska juddera, czyli skokowego poruszania się obiektów w filmach realizowanych kamerami rejestrującymi obraz z szybkością 24 kl./s. Korygowanie smużenia jest wynikiem stosowania różnych technik: zwiększania częstotliwości odświeżania obrazu z dodatkowymi klatkami, wygaszania podświetlenia (Local Dimmingu), skanowania podświetlenia i innych technik udoskonalających płynność ruchu obiektów na ekranie telewizora o różnej skuteczności w zależności od modelu. Z sygnałem 24p najczęściej mamy do czynienia przy odtwarzaniu filmów z płyt DVD i Blu-ray. Jedynym sposobem sprawdzenia skuteczności działania opisywanych układów jest oglądanie dynamicznych scen, przewijanych napisów, które pozwolą ocenić skuteczność zastosowanych układów. W większości telewizorów można je wyłączać, co na pewno pozwoli ocenić ich skuteczność działania. Telewizory premium mini-LED i OLED mają też wiele funkcji poprawiających jakość obrazu gry i zapewniających warunki jak na monitorze.

Zestaw telewizor 4K LG OLED65A23LA z soundbarem SP8YA. (Fot. LG)

HGiG – odpowiednik HDR w grach

Funkcja HGiG (HDR Gaming Interest Group) to odpowiednik HDR dla obrazu gier. W grach z zawansowaną grafiką obraz będzie zawierał więcej szczegółów na dużym ekranie telewizora niż na zwykłym monitorze. Dzięki funkcji HGiG nie trzeba regulować odbiornika telewizyjnego, żeby uzyskać obraz o jakości zgodnej z oryginałem. Przede wszystkim pojawi się więcej szczegółów w ciemnych i jasnych scenach oraz wiele odcieni kolorów, które nie były osiągalne na zwykłych ekranach do gier. Natomiast w dynamicznych scenach rozświetlających punktowo obraz, np. wybuchach, źródłach światła, pojawią się dodatkowe wrażenia świetlnych efektów. Szybka reakcja, krótki czas input lag.

Dla gracza bardzo ważne są szybkość reakcji na ruchy padem, ostrość i płynność obrazów ruchomych, co zapewnia komfort grania jak na monitorze. Jednym z parametrów odpowiadających za szybkość reakcji obrazu jest input lag (opóźnienie wejścia), czyli czas określający opóźnienie wyświetlanego obrazu od momentu jego wysłania, np. padem. Pożądana wartość to czas do 20 ms. Tak krótki czas reakcji spowoduje, że praktycznie nie zauważa się opóźnienia między ruchami wykonywanymi padem a reakcją na obrazie. Jest ona prawie natychmiastowa.