Zestawy głośnikowe kina domowego 5.0 i 5.1

W zestawie kina domowego wykorzystywanych jest przynajmniej pięć kolumn głośnikowych. Każda z nich odpowiedzialna jest za przetwarzanie innego sygnału. Typowe zestaw 5.0 to kolumny: frontowe, centralna i surround, a 5.1 zawiera dodatkowo subwoofer. (Fot. Polk Audio)

Zestaw do kina domowego możemy dobrać sami lub zakupić gotowy zestaw oferowany przez producenta. Kompletne zestawy mają te zaletę, że są odpowiednio dobrane, co gwarantuje spójne i zrównoważone brzmienie. Co więcej, pochodzą one z jednej linii wzorniczej.

WILSON Raptor 7/1/Vocal; TAGA Harmony TAV-607F, TAV-C, TSW-210, TAV-S

Kolumny przednie – najważniejsze

Kolumny frontowe są to zwykle największe konstrukcje z całego zestawu, najczęściej podłogowe, które mogą służyć także do odtwarzania muzyki stereo. Odpowiadają głównie za odtwarzanie prawego i lewego kanału przedniego oraz materiału stereofonicznego, np. z radia lub płyt CD. Kolumny przednie wyższej klasy mogą być ustawione na gumowych stopkach lub metalowych kolcach, które zabezpieczają je przed wpływem rezonansów podłoża. Dobierając je, należy zwrócić uwagę na ich gabaryty oraz moc, która musi być dopasowana do wielkości pomieszczenia odsłuchowego i amplitunera kina domowego. Ważne jest także ich brzmienie, które może być lepiej dopasowane do odtwarzania filmów niż muzyki, szczególnie gdy słuchamy stereo. W przypadku zestawu 5.0 warto zwrócić uwagę na kolumny bass-reflex, które najlepiej odtwarzają niskie tony, należy sprawdzić charakterystykę przenoszenia w dolnym paśmie. Konstrukcja obudowy bass-reflex charakteryzuje się otworem w formie rozszerzającego się tunelu z przodu lub z tyłu obudowy.

Głośniki zestawu Wilson MoviX 5.0 mają sztywne lekkie membrany wykonane ze specjalnego rodzaju papieru, gwarancja na 10 lat. (Fot. Wilson)

Kolumna centralna

Kolumna centralna to jeden z najistotniejszych elementów wielokanałowego zestawu głośnikowego. Jej brzmienie jest odpowiedzialne za zrozumiałość dialogów podczas oglądania materiałów wideo oraz wokali podczas słuchania zrealizowanej wielokanałowo muzyki. W domowym systemie audio zwykle jest ułożona poziomo i powinna być ustawiona pod telewizorem. Zazwyczaj zawiera dwa głośniki średnionio-niskotonowe, między którymi znajduje się głośnik wysokotonowy.

DALI Spektor 6/1/Vokal; WILSON Estrada

Głośniki tylne surround

Są to głośniki odpowiedzialne najczęściej za uprzestrzennienie obrazu dźwiękowego w filmie. Zwykle odtwarzają dodatkowe odgłosy i efekty sprawiające wrażenie otoczenia słuchacza przez dźwięki w oglądanym materiale wideo. Najczęściej charakteryzują się nieco mniejszą mocą od pozostałych kolumn głośnikowych w zestawie, a zwłaszcza kolumn frontowych. Wśród zestawów kina domowego, zwłaszcza jednokomponentowych, można spotkać zestawy z bezprzewodowymi głośnikami. Odbiornik taki ma wbudowany wzmacniacz. Transmisja sygnału audio odbywa się w paśmie 2,4 GHz. Odbiornik bezprzewodowo przyjmuje sygnały z nadajnika znajdującego się w zestawie kina domowego. Należy jednak pamiętać, że w zależności od zastosowanego rozwiązania albo odbiornik, albo głośniki wymagają sieciowego zasilania.

TAGA HARMONY Azure-12-2C; TAGA HARMONY Platinum-18-8C

Głośniki surround z Dolby Atmos

Pod względem konstrukcji charakterystycznymi kolumnami surround są tzw. przystawki, wykorzystywane do przetwarzania dźwięku w systemie Dolby Atmos. Najczęściej ustawia się je bezpośrednio na kolumnach frontowych zestawu głośnikowego. Emitują one dźwięk nie w kierunku słuchacza, a ku górze – w stronę sufitu pod odpowiednim kątem. Użytkownik znajdujący się w miejscu najlepszego odsłuchu (tzw. sweet spot) z kanałów Dolby Atmos odbiera zatem nie dźwięk bezpośredni, a odbity od powierzchni sufitu. Zastosowanie tego typu modeli pozwala uniknąć montażu kolumn efektowych pod sufitem. Dzięki temu stworzenie systemu Dolby Atmos w domowym zaciszu staje się znacznie prostsze i wygodniejsze w realizacji.

Zestaw Paradigm Monitor SE 3000F, Monitor SE 2000C, Monitor SE Atom 18-8C to zestaw 5.1 z subwooferem Defiance V10. (Fot. Paradigm)

Prawidłowe rozmieszczenie kolumn 5.1

Dla uzyskania odpowiedniej przestrzenności brzmienia systemu kina domowego, niezależnie od konfiguracji zestawu, ważne jest właściwe rozstawienie poszczególnych kolumn. Najwięcej problemów, ze względu na aranżację pomieszczenia odsłuchowego, którym bardzo często jest domowy salon, może sprawić odpowiednie ulokowanie głośników efektowych. Im bardziej zaawansowany system surround, tym trudniej. Najczęściej spotykaną konfiguracją w domowych systemach kina jest 5.1-kanałowa. Prawidłowe rozmieszczenie kolumn wskazuje tutaj norma ITU-R BS.775. Występuje ona zarówno w wersji dla kolumn w standardzie 5.1, jak i 7.1. Określa, jakie są optymalne kąty, a co za tym idzie, również odległości pomiędzy poszczególnymi kolumnami surround, centralnymi i frontowymi. Oczywiście przy założeniu, że punkt najlepszego odsłuchu znajduje się dokładnie w środku okręgu, na którym rozstawione zostaną kolumny. Kąt rozwarcia pomiędzy kolumnami frontowymi nie powinien być zbyt duży, żeby wytworzony przez nie obraz dźwiękowy nie był przesadnie szeroki. Zalecanym kątem jest ok. 60°. Kolumna centralna, zgodnie z zaleceniami, powinna znajdować się w pobliżu ekranu telewizora, zwykle nad lub pod nim. W idealnym przypadku głośniki wysokotonowe poszczególnych konstrukcji powinny znajdować się w jednej poziomej linii. Niedopuszczalne jest np. umieszczenie głośnika centralnego wysoko nad ekranem telewizora, a kolumn frontowych (zwłaszcza gdy nie są zbyt wysokie) bezpośrednio na podłodze. Może to zaburzyć percepcję dźwięków i zmniejszyć realizm oglądanych materiałów audio-wideo. Zgodnie z normą ITU-R BS.775 głośniki surround powinny zostać ustawione ok. 110° w prawo i 110° w lewo od osi centralnej. W wyniku tego znajdują się one po boku i nieco za słuchaczem. Z kolei Dolby Laboratories proponuje umieszczenie tych głośników na ścianach bocznych pomieszczenia, około 60 do 90 cm nad uchem słuchacza, i skierowanie ich bezpośrednio na użytkownika znajdującego się w miejscu odsłuchu. Ciekawym rozwiązaniem wydaje się zastosowanie głośników dipolowych, które umieszcza się podobnie jak w wersji proponowanej przez Dolby Laboratories, z tą różnicą, że z uwagi na specyficzne promieniowanie fali akustycznej kieruje się je tak, żeby strefy wygaszenia dźwięku były zwrócone w kierunku słuchacza.

MARTIN LOGAN Motion 20i, Motion 15i, Dynamo 600X

Dobór kabla głośnikowego do systemu audio

Do łączenia kolumn głośnikowych z amplitunerem kina domowego używane są kable głośnikowe o różnej długości w zależności od wielkości pokoju i rozmieszczenia kolumn. Podajemy zasady ich doboru. Dobierając kabel głośnikowy, należy pamiętać o dwóch występujących zjawiskach: stratach energii w przewodach (grzanie się kabli) oraz niekorzystnym wpływie pojemności kabla. Zwiększenie przekroju kabla może wpłynąć na zmniejszenie strat energii podczas transmisji sygnału. Pojemność kabla zależy od jego konstrukcji i długości. Jej wzrost spowodowany transmisją na duże odległości może powodować wzbudzanie się amplitunera, jak również zniekształcenia w sygnale audio. Zakłócenia elektromagnetyczne, głównie w droższych kablach głośnikowych, są eliminowane przez zastosowanie ekranu z miedzi lub aluminium z odpowiednim splotem. Dodatkowo zastosowanie wysokiej klasy miedzi i dielektryka (izolatora) zapewnia optymalne parametry kabla głośnikowego. Istotna jest ponadto długość kabla głośnikowego. W miarę możliwości kable powinny być jak najkrótsze. Straty spowodowane przez zbyt długie kable można jednak skompensować, zwiększając przekrój kabla głośnikowego. Co ważne, do podłączenia obydwu kolumn głośnikowych należy użyć kabli tej samej długości. Jeżeli długości kabli głośnikowych będą znacznie się od siebie różniły, może wystąpić wówczas odczuwalna, czy raczej słyszalna, różnica w brzmieniu dźwięku generowanego przez kolumny zestawu. Nadmiaru kabla głośnikowego nie należy zwijać, ponieważ może to doprowadzić do wzrostu indukcyjności, co również wpłynie na końcowe brzmienie systemu audio. Są to jednak niuanse, których większość użytkowników prawdopodobnie nie wychwyci.

IN-AKUSTIK Flame-Retardant 2.5 mm; IN-AKUSTIK LS-20

Kable głośnikowe i ich wpływ na brzmienie

Czy jednak kable głośnikowe mają wpływ na brzmienie? Na to pytanie nie da się odpowiedzieć jednoznacznie. Dużo zależy od tego, w jakim systemie audio będą one wykorzystywane. Do tanich zestawów stereofonicznych nie ma konieczności kupowania kabli głośnikowych o dużym przekroju i wykorzystujących zaawansowane rozwiązania techniczne. Co prawda, nie wpłynęłyby one negatywnie na jakość brzmienia, ale nie spowodowałyby też jej poprawy. Zresztą w jednosegmentowych zestawach nie ma zwykle konieczności, a niekiedy nawet możliwości zastosowania innego okablowania niż to, które znajduje się już w komplecie z urządzeniem. Kolumny głośnikowe w najtańszych modelach zestawów jednosegmentowych mogą mieć nawet kable głośnikowe zamocowane na stałe. Nad zastosowaniem droższego, bardziej profesjonalnego okablowania, a tym samym lepszego pod względem jakości wykonania, warto zastanowić się wtedy, gdy decydujemy się na zakup wielosegmentowego zestawu złożonego z droższych, hi-endowych modeli. Lepszej jakości okablowanie jest w takim wypadku wręcz niezbędne, żeby nie zaprzepaścić potencjału brzmieniowego, jaki drzemie w takim systemie audio. Dobrej jakości okablowanie nawet w takich zastosowaniach nie będzie w stanie poprawić brzmienia wydobywającego się z kolumn głośnikowych, ale może je wówczas jak najmniej zepsuć, zniekształcić.