Narzędzia pomiarowe do prac budowlanych

Wiele prac remontowo-budowlanych wymaga najpierw przeprowadzenia odpowiednich pomiarów. Ten etap jest, wbrew pozorom, bardzo istotny. Błędy pomiarowe popełnione już na początku mogą spowodować, że konieczne będzie ponowne wykonanie robót. (Fot. PRO)

To będzie wiązało się nie tylko ze stratą czasu, ale przede wszystkim z dodatkowym wydatkiem pieniężnym na ponowny zakup niezbędnych materiałów. Popularnym narzędziem jest poziomnica. Pozwala ona na wytyczenie poziomu lub pionu na powierzchni, np. na ścianie lub podłodze.

STALCO PERFECT S-65080; PRO 900 Heavy Duty

Budowa poziomnicy

Przyrząd składa się z obudowy (skrzynkowej, dwuteowej), libelli (zwykle od 2 do 5 sztuk na jednej poziomnicy) oraz specjalnych osłon, które znacząco przedłużają trwałość tego narzędzia. Poziomnice mogą mieć różną długość. Zwykle jest to od 30 cm do nawet 2,5 m. Dokładność poziomnicy jest określona jako maksymalna wielkość, o którą poziomnica o długości 1 m może być podniesiona z jednej strony tak, aby pęcherzyk powietrza w libelli pozostawał nadal w centralnym położeniu. Najdokładniejsze poziomnice mają dopuszczalne odchylenie ±0,5 mm/m.

Specyficznym rodzajem poziomnicy libellowej jest poziomnica elektroniczna. Profil takiego narzędzia, oprócz klasycznych libelli pudełkowych, ma wbudowany cyfrowy moduł pomiaru nachylenia. Zmierzone kąty prezentowane są wówczas liczbowo – w procentach, stopniach lub mm/m. Wyboru odpowiedniej jednostki można dokonać za pomocą odpowiednich przycisków. Tego typu narzędzie sprawdzi się zwłaszcza tam, gdzie wymagany jest precyzyjny pomiar nachylenia (zadane są odpowiednie kąty, inne niż kąt prosty). Poziomnice elektroniczne mogą być wyposażone w dźwiękową sygnalizację pionu lub poziomu. Takie rozwiązanie zwalnia użytkownika od ciągłego obserwowania ekranu lub libelli.

Przenoszenie poziomów na duże odległości ułatwiają wskaźniki laserowe wmontowane w poziomnice. Charakterystyczny czerwony punkt, będący „przedłużeniem” instrumentu pomiarowego, pozwoli na wygodne wyznaczanie skosów czy też wykonywanie podstawowych pomiarów, np. różnic wysokości.

PROLINE 15933; PRO A4334

Zastosowanie suwmiarek

Do wykonania szybkich i precyzyjnych pomiarów niewielkich odległości (z dokładnością nawet do 0,01 mm) przydatna będzie suwmiarka. Z jej wykorzystaniem możemy np. dokonać pomiaru szerokości łba śruby lub otworu pod kołek rozporowy. Zasada działania klasycznych suwmiarek polega na tym, że dziesiąte części milimetra odczytuje się z dodatkowej podziałki (zwanej noniuszem), która pozwala na precyzyjny pomiar. Wartości pełnych milimetrów wskazywane są przez wartość „0” noniusza. Suwmiarka to przyrząd powszechnie używany ze względu na swą uniwersalność. Duże szczęki suwmiarki służą do dokonywania pomiarów zewnętrznych (np. średnicy śruby), a mniejsze szczęki umożliwiają pomiary wewnętrzne (np. średnicy otworu). Trzecim parametrem, jaki jesteśmy w stanie zmierzyć za pomocą suwmiarki, jest głębokość. Służy do tego specjalna wypustka znajdująca się na krawędzi suwmiarki (głębokościomierz). W suwmiarkach o dużych długościach głębokościomierz oraz szczęki górne zazwyczaj nie występują – pomiar wewnętrzny dokonywany jest wówczas za pomocą szczęk dolnych z odpowiednim wypłaszczeniem. Dostępne są także suwmiarki zegarowe, które wyposażone są dodatkowo w tzw. czujnik zegarowy. Znacznie ułatwia on odczyt pomiaru w porównaniu z modelami noniuszowymi. W zależności od rozdzielczości wskaźnika jeden obrót wskazówki z reguły pokazuje dziesiętne lub setne części milimetra.

PROLINE 15173; PRO AQ180G

Suwmiarki elektroniczne

Na rynku dostępne są również suwmiarki cyfrowe (elektroniczne), wyposażone w duże, czytelne wyświetlacze, które ułatwiają precyzyjny odczyt pomiaru. Modele elektroniczne, podobnie jak klasyczne suwmiarki, pozwalają na odczyt pomiaru zarówno w milimetrach, jak i w calach. Z ich wykorzystaniem możliwy jest również pomiar od dowolnego punktu „zero”. Dostępne są również suwmiarki do tarcz z miernikiem głębokości bieżnika oraz wykorzystywane w warsztatach samochodowych suwmiarki do bębnów i tarcz hamulcowych.

Wybierając odpowiednią suwmiarkę, warto zwrócić uwagę, z jakiego materiału jest wykonana. Dobrej jakości wykonanie zapewni jej dłuższą trwałość i precyzję pomiaru przez wiele lat. W wielu zastosowaniach do pomiaru wymiarów zewnętrznych i wewnętrznych oraz głębokości przedmiotów służy suwmiarka. W wersji elektronicznej to dobre rozwiązanie zarówno dla użytkowników domowych i profesjonalnych. Pomiary są wykonywane z dokładnością do setnych części milimetra. Typowe suwmiarki mają długość do 150 mm. Zbudowane są z prowadnicy i suwaka (stąd nazwa urządzenia) oraz elementów pomiarowych: szczęk i głębokościomierza. Elektroniczny przetwornik i liniał pojemnościowy, znajdujący się na prowadnicy, przetwarza odległość na wartości cyfrowe. Najwygodniejsze w pomiarach są suwmiarki z wyświetlaczem LCD. W dużych wyświetlaczach cyfry mogą mieć do 14 mm wysokości, co ułatwia pracę w warunkach słabego oświetlenia. Możliwy jest odczyt pomiarów w milimetrach lub calach, a także ustawianie zera pomiaru od dowolnego punktu. Powinny być wyposażone w automatyczny wyłącznik zasilania po określonym okresie bezczynności, co oszczędzi baterię zasilającą wyświetlacz. Modele do używania w ciężkich warunkach środowiskowych mają uszczelnioną obudowę wyświetlacza LCD przez pyłem i wilgocią. Przykładowo suwmiarki marki Proline wykonane ze stali nierdzewnej – tradycyjna (20515) oraz elektroniczna (20516) różnią się dokładnością pomiaru. W przypadku suwmiarki z odczytem tradycyjnym dokładność pomiaru w zakresie do 0,05 mm, a w modelu z ciekłokrystalicznym wyświetlaczem 0,03 mm.

STALCO S-11041; PRO 1000 Endurance

Lasery krzyżowe

W rozmaitych pracach remontowo- budowlanych przydatnym narzędziem mogą okazać się lasery krzyżowe. Są to stosunkowo niedrogie urządzenia, które stosuje się do wyznaczania płaszczyzn pionowych, poziomych, skośnych i kąta prostego. Są one definiowane przez linie rzutowane na obiekt (np. na ścianę). Ponieważ wiązka lasera nie zawsze jest dobrze widoczna, szczególnie w świetle dziennym, do większości laserów krzyżowych dołączane są specjalne okulary ułatwiające dojrzenie jej na oświetlanym obiekcie. Takie okulary, jeśli nie znajdują się w komplecie, można również dokupić osobno. Podstawowe modele laserów krzyżowych generują dwie wiązki światła (poziomą i pionową). Ich projekcja na obiekt może odbywać się jednocześnie, tworząc krzyż, którego ramiona przecinają się pod kątem 90°. Bardziej zaawansowane, a zarazem droższe modele laserów krzyżowych oferują użytkownikowi dodatkowe płaszczyzny. Ciekawym rozwiązaniem w niektórych modelach jest tryb tzw. punktowy – zamiast linii wyznaczonych światłem lasera powstają punkty. Zdaniem niektórych fachowców tego typu urządzenia nie mogą być jednak postrzegane jako typowe urządzenia pomiarowe, a jedynie urządzenia ułatwiające pomiary.

PRO LR-500D; PROLINE 15169

Wykorzystanie dalmierzy

Jednymi z najbardziej zaawansowanych przyrządów do mierzenia odległości są tzw. dalmierze. Możemy tutaj wyróżnić przede wszystkim modele ultradźwiękowe i laserowe. Modele ultradźwiękowe są tańsze, ale też charakteryzują się mniejszą dokładnością pomiarów. Dalmierze ultradźwiękowe to „wrażliwe” urządzenia. Przeprowadzenie pomiarów ultradźwiękowych mogą utrudniać i zakłócać rozmaite przedmioty znajdujące się w pobliżu wiązki pomiarowej, której nie widać gołym okiem (w odróżnieniu od wiązki lasera). Różnice pomiarowe uzyskiwane z wykorzystaniem dalmierzy ultradźwiękowych mogą być istotne dla prac inżynieryjnych, jednak będą mało istotne dla osoby chcącej obliczyć zgrubnie np. powierzchnię ścian w celu ich pomalowania.

Znacznie większą dokładnością charakteryzują się dalmierze laserowe. Urządzenia te doskonale sprawdzą się podczas prac budowlanych, montażowych (np. wieszanie mebli) i wykończeniowych (np. układanie glazury, podwieszanie sufitów). Dalmierze laserowe mogą jednak sporo kosztować. Za zaawansowane technicznie urządzenie przyjdzie nam zapłacić nawet kilka tysięcy złotych.

Wśród dalmierzy laserowych możemy wyróżnić modele fazowe i impulsowe. Modele fazowe w pomiarach wykorzystują pomiar przesunięcia fazy dla fali wychodzącej i powracającej. Charakteryzują się one dużą szybkością działania i dużym zasięgiem pracy (nawet do 250 m). Modele fazowe są z reguły niewielkimi, energooszczędnymi urządzeniami, co ma istotne znaczenie zwłaszcza w wypadku modeli bezprzewodowych. Laserowe dalmierze fazowe są jednak wrażliwe na światło słoneczne, przez co w pogodne dni pomiar na dalszych odległościach może być utrudniony. Problem z dokładnym pomiarem może również pojawiać się wtedy, gdy powierzchnia, od której mierzona jest odległość, nie jest ustawiona prostopadle względem dalmierza. Dalmierze fazowe przeznaczone są głównie do prac budowlanych i wykończeniowych. Popularnym wyposażeniem w tych urządzeniach jest moduł Bluetooth. Powiązana aplikacja na telefon lub tablet umożliwia zgranie danych na urządzenie, przygotowanie szkicu obiektu wymiarowego oraz zdalne sterowanie dalmierzem.

Dalmierz impulsowy, w odróżnieniu od dalmierza fazowego, nie wysyła ciągłej wiązki lasera, a jedynie krótkie, pojedyncze impulsy. Odległość w tym wypadku obliczana jest na podstawie pomiaru czasu przebycia impulsu od źródła do obiektu i jego powrotu do urządzenia źródłowego. Jest to więc zasada bardzo podobna do tej stosowanej w dalmierzach ultradźwiękowych, ale charakteryzuje się większą dokładnością. Dalmierze impulsowe służą głównie do pomiarów większych odległości, dochodzących nawet do 25 km. Mają przeważnie konstrukcję lornetkową, z jedną lub dwiema lunetami służącymi do celowania i odczytu wartości (wyświetlacz urządzenia umieszczony jest wewnątrz). Dalmierze impulsowe mogą być zintegrowane z odbiornikami GPS, a odczyty można zgrywać na komputer. Takie rozwiązanie znacznie ułatwia analizę przeprowadzonych pomiarów. Tego typu dalmierze często wykorzystywane są przez wojsko, a więc ich konstrukcja powinna być odporna na warunki atmosferyczne i uszkodzenia mechaniczne.