Szlifierki do obróbki powierzchni płaskich

Do szlifowania rozmaitych powierzchni w celu ich wygładzenia czy usunięcia starszych warstw z farby lub lakieru w pracach remontowanych można używać szlifierek taśmowych, mimośrodowych i oscylacyjnych. (Fot. Makita)

Szlifierka to jedno z podstawowych narzędzi pracy warsztacie, z którego chętnie korzystają wszyscy majsterkowicze. Na rynku dostępnych jest wiele rodzajów szlifierek do obróbki powierzchni: taśmowe, oscylacyjne oraz mimośrodowe. 

Szlifierki taśmowe

Przy obróbce drewna zwykłego i fornirowanego, płyt wiórowych, a także elementów profilowanych kątowych przydatne są szlifierki taśmowe. Wyróżniamy szlifierki taśmowe ręczne i stacjonarne. Te drugie zapewniają większą stabilność i dokładność pracy.

Szlifierka wykonuje ruch liniowy, wykorzystując obracający się z dużą prędkością pas z materiałem ściernym. W tego typu szlifierkach ważną rolę odgrywają napinacze taśm, które mogą być automatyczne lub obsługiwane ręcznie. Specjalny mechanizm ułatwia wymianę zużytej taśmy. Ważne jest, aby miały mechanizm odsysania pyłu do worka. Najlepsze mają elektroniczną regulację prędkości i automatyczne centrowanie taśmy szlifierskiej. Komfort pracy zależny będzie od poziomu hałasu. Regulowana może być również prędkość taśmy. Szybsze obroty lepiej sprawdzą się przy obróbce miękkich materiałów, wolniejsze – twardszych. Przy pomocy nakładek możliwe jest szlifowanie profili. Możliwość pracy na mokro wymaga zastosowania specjalnego papieru na taśmę.

Czym się różni szlifierka oscylacyjna od mimośrodowej?

Szlifierka oscylacyjna ma prostokątny kształt stopy, a mimośrodowa okrągły. Zasada działania szlifierki oscylacyjnej oparta jest na wahadłowym ruchu sztywnej stopy, powodującym drgania o niewielkiej amplitudzie z dużą częstotliwością. W szlifierkach oscylacyjnych dochodzi ruch obrotowy stopy powodowany obrotami silnika. Talerz szlifierski jest elastyczny, dzięki czemu może pracować na zaokrąglonych lub wklęsłych powierzchniach. Dzięki wymiennym akcesoriom może pełnić funkcję polerki. 

Makita 9924DB szlifierka taśmowa 850 W. (Fot. Makita)

Szlifierki oscylacyjne

Szlifierki oscylacyjne najlepiej sprawdzą się do szlifowania drewna, np. desek, blatów czy mebli, ale dobrze radzą sobie też z gładziami gipsowymi, obróbką powierzchni kamiennych. Szlifierka oscylacyjna ma powierzchnię szlifującą (tzw. stopę) najczęściej w kształcie prostokąta. Zakładamy na nią dopasowany pod względem rozmiarów papier ścierny o odpowiedniej granulacji, z wykorzystaniem którego możemy szlifować rozmaite powierzchnie, zarówno płaskie, jak i lekko zaokrąglone.

Do precyzyjnego szlifowania w trudno dostępnych miejscach (np. w narożnikach i szczelinach) można wykorzystać szlifierkę oscylacyjną z talerzem typu „delta”. Określenie to wzięło się od charakterystycznego kształtu stopy, który przypomina grecką literę „Δ”. Stopa „delty” jest często niewielkich rozmiarów, więc narzędzia tego typu sprawdzą się raczej przy obróbce niewielkich powierzchni. 

Szlifierka mimośrodowa

Szlifierki mimośrodowe wykonują dwa rodzaje ruchów – oscylacyjny i obrotowy, co przyspiesza obróbkę. Nadają się do precyzyjniejszego szlifowania „na sucho”. Mogą służyć nie tylko do szlifowania powierzchni drewnianych, ale też metalowych. Sprawdzą się m.in. przy szlifowaniu karoserii samochodowych.

Wyróżnia się dwa rodzaje szlifierek mimośrodowych – z ruchem obrotowym niewymuszonym i wymuszonym. W szlifierce mimośrodowej z ruchem obrotowym niewymuszonym ruch obrotowy wytwarzany jest przez siłę odśrodkową wytwarzaną przez mechanizm mimośrodowy, a nie silnik. Prędkość obrotowa stopy jest zależna od siły nacisku szlifierki na obrabiany materiał. Im większy nacisk, tym mniejsza prędkość obrotowa i szybkość szlifowania. Taką szlifierką możemy wykonywać zarówno szlifowanie zgrubne, jak i wykańczające.

W szlifierkach mimośrodowych z ruchem obrotowym wymuszonym stopa szlifierska obracana jest przez przekładnię i silnik. W związku z tym szybkość ruchu obrotowego w niewielkim stopniu zależy od siły nacisku operatora na szlifierkę. Szlifierki mimośrodowe z wymuszonym ruchem stopy szlifierskiej są polecane do wydajnego szlifowania zgrubnego.

Zwykle charakteryzują się kompaktową konstrukcją i niewielką masą. Mogą być wyposażone we włącznik z blokadą do pracy ciągłej i płynną regulację prędkości obrotowej. Ścierniwo, podobnie jak w modelach oscylacyjnych, może być mocowane na rzepy.

Szlifierka oscylacyjna Makita BO4565K do prac w narożnikach. (Fot. Makita)

Szlifowanie multinarzędziami

Do szlifowania można wykorzystać również multinarzędzia oscylacyjne. Są to uniwersalne konstrukcje, w których wykorzystywane są oscylacje o częstotliwości ok. 20 tys. razy na minutę przy jednoczesnym zachowaniu niewielkiego kąta (maksymalnie 3°), co pozwala nie tylko na wykonywanie precyzyjnych cięć, ale też zdrapywanie pozostałości farby czy kleju oraz szlifowanie.

Tego typu sprzęt wymaga wykorzystania odpowiedniej stopy szlifierskiej, dostępnej w tym wypadku jako akcesorium. Do niej następnie są mocowane odpowiednie papiery ścierne, włókniny czy filc polerski (dostosowany do materiału i sposobu obróbki). Szlifować można także przy pomocy specjalnych płytek szlifierskich oraz brzeszczotów z nasypem węglikowym. Jako akcesoria dostępne są też systemy odsysania pyłu, które pomogą zachować porządek w miejscu pracy. 

Ergonomia pracy

Szlifierki ergonomiczne mają często odpowiednio dopasowany obwód rękojeści, która dodatkowo może być pokryta tworzywem antypoślizgowym. Dzięki temu nawet długotrwała praca dobrze wyprofilowanym narzędziem nie będzie sprawiała doświadczonemu opera- torowi większych problemów i nie spowoduje nadmiernego zmęczenia. Ważna jest także możliwość wymiany rączki dla leworęcznych. Korpus szlifierki może być pokryty elastomerem o właściwościach antypoślizgowych, a uchwyt przedni można zdjąć bez użycia dodatkowych narzędzi. 

Silniki i rodzaj zasilania

Niezależnie od wykorzystywanego typu szlifierki niezmiennie ważne pozostają kwestia mocy urządzenia, a także rodzaj wykorzystywanego silnika. Może on mieć konstrukcję tzw. bezszczotkową (BLDC, od ang. BrushLess Direct-Current motor), która zapewnia dużą wydajność szlifowania. Tego typu modele mają większy moment obrotowy. Dzięki wyeliminowaniu stawiających opór szczotek i właściwości elektromagnetycznych silnika sprzęt nie zużywa tak dużo prądu jak silnik szczotkowy. Dlatego idealnie nadaje się do sprzętów akumulatorowych. Pozbycie się ścierających się elementów (szczotek) wpływa na mniejszą awaryjność. Tańszym rozwiązaniem są silniki komutatorowe. Ze względu na pracę oscylacyjną i mimośrodową ważna jest jakość ułożyskowania, które decyduje o trwałości silnika.

Szlifierki mogą być zasilane sieciowo lub z wykorzystaniem akumulatorów (np. litowo-jonowych). Modele z klasycznym zasilaniem sieciowym są zwykle tańsze w porównaniu z tymi o zbliżonych parametrach technicznych, ale zasilanymi za pomocą akumulatora. Szlifierki akumulatorowe zapewniają jednak większy komfort pracy i wykorzystanie narzędzia nawet tam, gdzie nie ma bezpośredniego dostępu do zasilania 230 V.

Swoje zalety mają też modele zasilane sieciowo. Charakteryzują się przede wszystkim większą mocą (zależnie od marki i modelu) oraz nieograniczonym czasem pracy. Odbywa się to jednak kosztem zasięgu, związanego z długością okablowania. Przewód zasilający wpływa również na sposób manewrowania szlifierką.

Na rynku dostępne są także szlifierki zasilane sprężonym powietrzem – tzw. pneumatyczne. Zużycie energii elektrycznej jest w tym wypadku zależne w dużej mierze od zastosowanego kompresora, a nie tylko samej konstrukcji i parametrów technicznych szlifierki. 

Szlifierka oscylacyjna Tryton TMC240 z pojemnikiem na pył. (Fot. Tryton x 2)

Parametry pracy szlifierek

Do najważniejszych parametrów szlifierek należą:

• wymiary i kształt stopy – im jest większy, tym szybciej oszlifujemy powierzchnię. Długość stopy prostokątnej wynosi np. od 185 do 230 mm, a szerokość od 90 do 115 mm;
• liczba oscylacji – ma ona wpływ na dokładność szlifowania. Szlifierki oscylacyjne wykonują od 19 do 27 000 oscylacji na minutę;
• mimośrodowość – oznacza odchylenie ruchu stopy od punktu obrotu (własnej osi szlifierki). Im większa mimośrodowość, tym większa efektywność szlifowania. Jej wartość waha się między 1 a 2,5 mm;
• prędkość przesuwu taśmy szlifierskiej – im jest większa, tym szybsza obróbka materiału, ale i większa precyzja szlifowania. Niektóre modele mogą mieć możliwość regulacji prędkości, np. 210 – 440 m/min;
• moc szlifierki [W] – decyduje o tym, z jakim skutkiem elektronarzędzie poradzi sobie z obrabianym materiałem. Im większa moc szlifierki, tym twardsze materiały będzie można obrabiać. Ma ona także wpływ na możliwość dłuższej pracy przy większym obciążeniu bez przegrzewania się, co wpływa na awaryjność sprzętu. W modelach mimośrodowych moc nie jest jednak aż tak istotna, jak w wypadku innych konstrukcji. Typowa moc szlifierek wynosi od 300 do 1000 W;
• masa szlifierki [kg] – w sposób bezpośredni wpływa na komfort pracy z narzędziem. Im jest ono cięższe, tym większego wysiłku wymaga od operatora. 

Szybkie mocowanie krążków ściernych umożliwiają rzepy. (Fot. Makita)

Przydatne funkcje i wyposażenie

Szlifierki mogą być wyposażane w rozmaite funkcje i rozwiązania techniczne, które ułatwiają pracę z tymi elektronarzędziami. Ważny jest system odsysania pyłu, który gromadzony jest, zależnie od modelu, w specjalnym worku lub pojemniku z filtrem. Można także dołączać odkurzacz z wężem pośredniczącym. Dzięki temu obróbka materiału jest znacznie bardziej komfortowa, a sama praca czystsza. Wiele szlifierek ma tego typu rozwiązanie w standardzie, jednak tańsze modele wciąż mogą być go pozbawione.

Przydatna jest regulacja prędkości pracy narzędzia, co umożliwia dostosowanie tego parametru m.in. do rodzaju obrabianego materiału, a tym samym dokładności szlifowania.

Popularnym rozwiązaniem w szlifierkach są ponadto systemy zapobiegające wytwarzaniu wibracji, co znacznie zwiększa komfort pracy operatora.

Przydatnym dodatkiem jest walizka transportowa, która ułatwia przenoszenie elektronarzędzia i zabezpiecza je przed uszkodzeniami mechanicznymi przy przewożeniu.

W szlifierkach taśmowych w komplecie może znajdować się dostosowana do urządzenia taśma szlifierska wykonana ze specjalnej tkaniny, a także worek na odpady. Do szlifierki taśmowej można też dokupić specjalną ramkę, która podnosi nieco powierzchnię szlifującą, co pozwala na delikatniejszą, a jednocześnie bardziej równomierną obróbkę materiału.

W modelach mimośrodowych w wyposażeniu jest zwykle pojemnik z filtrem, a niekiedy również zapasowy papier ścierny. Szlifierki oscylacyjne również mogą mieć w komplecie odpowiednich rozmiarów papier ścierny i pojemnik z mikrofiltrem, w którym gromadzone są odpady powstające w wyniku obróbki. Wybierając szlifierkę akumulatorową, należy zwrócić uwagę, czy jest akumulator i zasilacz, ponieważ są sprzedawane wersje tylko „body”. W razie potrzeby niezbędny akumulator można nabyć osobno lub w specjalnych zestawach przygotowywanych przez niektórych producentów. Przy kupnie zamienników akumulatorów trzeba sprawdzić kompatybilność z markowym. 

Dobór papieru ściernego

Ważną rolę w szlifierkach oscylacyjnych odgrywa odpowiedni dobór papieru ściernego – odpowiednia ziarnistość ścierniwa. Do kamienia będzie to zwykle papier gruboziarnisty, a w wypadku czyszczenia powierzchni z farb papier o granulacji P100 do P180. W praktyce często stosowaną techniką, polecaną przez wielu fachowców, jest stopniowe przechodzenie od papieru gruboziarnistego do drobnoziarnistego. Stosowanie grubszych ziaren pozwoli zdjąć pierwsze warstwy ze szlifowanej powierzchni, a późniejsza obróbka papierem o mniejszej ziarnistości pozwoli odpowiednio wykończyć i wygładzić całość. Papier ścierny w szlifierkach oscylacyjnych może być mocowany na rzepy lub z wykorzystaniem specjalnych zaczepów. To pierwsze rozwiązanie jest zdecydowanie wygodniejsze i bardziej praktyczne z punktu widzenia użytkownika, ponieważ zużyty papier można szybko wymienić na nowy.