TCL QLED 8K 75X915 z certyfikatem IMAX Enhanced. (Fot. TCL)

8K w monitorach komputerowych

Rozdzielczość 8K stawia ogromne wymagania sprzętowe przed komputerami osobistymi renderującymi obraz w grach oraz konsolami. Obecnie najpowszechniejszym standardem wśród graczy według ankiety platformy Steam jest Full HD, które wykorzystuje aż 68 proc. użytkowników, na drugim miejscu plasuje się zaś QHD z jedynie 9 proc. Z ekranów 4K korzysta niespełna 2 proc. użytkowników. Na adaptację ekranów 8K przyjdzie nam zatem poczekać jeszcze z kilku powodów. Pierwszym z nich jest mała oferta tego typu wyświetlaczy. Przede wszystkim obejmuje ona głównie ekrany profesjonalne do pracy z grafiką, np. Dell UltraSharp UP3218K. Wraz z pokryciem szerokiej palety barw, np. 100 proc. AdobeRGB, 100 proc. sRGB, 100 proc. Rec. 709, 98 proc. DCI-P3, i fabryczną kalibracją ekran taki zapewnia wierną reprodukcję kolorów. W połączeniu z ogromną rozdzielczością, która gwarantuje bardzo ostry obraz, sprawia to, że taki wyświetlacz świetnie sprawdzi się np. w edycji plików wideo czy grafiki. Rozdzielczość 8K na ekranie o przekątnej 32 cali pozwala uzyskać zagęszczenie pikseli na poziomie 280 ppi, a więc zbliżoną do tego, co prezentują np. telefony komórkowe. Dla przeciętnego użytkownika wciąż jednak wystarczająca jest jakość oferowana w tym rozmiarze przez ekrany 4K i 5K.

LG OLED88Z19LA

Monitory wielkoformatowe

Rozdzielczość 8K jest powszechniej stosowana w monitorach wielkoformatowych, zwłaszcza tych o przekątnej 70 cali lub większej. Przede wszystkim na tak dużym ekranie przynosi ona korzyści w postaci zwiększonego obszaru roboczego. Wyświetlacze tego typu sprawdzą się w zastosowaniach profesjonalnych, np. diagnostyce medycznej, w studiu telewizyjnym, a nawet galeriach sztuki czy salonach sprzedaży produktów premium. Niewątpliwym atutem jest przede wszystkim jakość obrazu. Jeśli produkty muszą być zaprezentowane klientowi w jak najdokładniejszy sposób, to monitory wielko- formatowe 8K są do tego najlepszym wyborem. Przy tak dużej przekątnej mają znaczną przewagę nad wyświetlaczami 4K i różnice są widoczne gołym okiem. W zastosowaniach biznesowych atutem jest, oczywiście, zwiększona odporność i trwałość. Również treści zrealizowane w rozdzielczości mniejszej niż 8K i w standardzie SDR są konwertowane do nowego formatu przez algorytmy sztucznej inteligencji, które sprawiają, że wyglądają one jeszcze lepiej. Dzięki wydajnemu procesorowi oraz bezpośredniemu dostępowi do aplikacji obsługa monitora jest bardzo łatwa i nie wymaga stosowania np. zewnętrznych odtwarzaczy sieciowych.

Technika AMD FSR daje nadzieję na możliwość rozgrywki w 8K na konsolach nowej generacji. (Fot. Microsoft)

Granie w rozdzielczości 8K

Konsole nowej generacji – PlayStation 5 oraz Xbox Series S/X – zostały wyposażone w złącze HDMI 2.1, które pozwala na przesyłanie sygnału w rozdzielczości 8K z częstotliwością 60 Hz. Teoretycznie mają więc wszystko, co niezbędne, aby cieszyć się grami w tym standardzie na telewizorach i monitorach. Podobnie sprawa ma się z kartami graficznymi nowej generacji – Nvidia RTX 3000 oraz AMD Radeon RX 6000, które również wyposażone są w HDMI 2.1. Problemem jest jednak fakt, że zarówno dla nowej generacji konsol, jak i „pecetów” duże wyzwanie stanowi już rozdzielczość 4K oraz utrzymanie w niej płynności 30 kl./s. Tymczasem gracze coraz częściej oczekują płynności na poziomie 60 kl./s, co zapewnia znacznie bardziej komfortową grę. Z kolei rozdzielczość 8K wymaga aż czterokrotnie więcej danych do przetworzenia. Dlatego producenci układów graficznych do konsol i komputerów opracowują rozmaite rozwiązania, które mają zapewnić płynny obraz w dużej rozdzielczości, przede wszystkim są to algorytmy „inteligentnego” skalowania – Nvidia DLSS oraz AMD FSR.

Sony XR-75Z9J

Skalowanie na ratunek

Każdy wyświetlacz prezentuje najlepszy obraz, gdy jest on dostarczony w jego rozdzielczości natywnej. Jeśli na ekran np. Full HD podamy obraz HD, to sygnał ten zostanie przeskalowany. Wiąże się to jednak z pogorszeniem jakości obrazu, ponieważ sygnał HD nie zawiera tylu informacji, aby „wypełnić” wszystkie piksele ekranu Full HD. Dlatego w najprostszym systemie skalowania niezbędne dane są po prostu powielane na zasadzie pobrania informacji z sąsiadujących pikseli, co wiąże się z dużą utratą jakości obrazu, a szczególnie jego ostrości.

Monitor 8K Ultra HD LCD Sharp 8M-B120C o przekątnej 120 cali do zastosowań biznesowych. (Fot. Sharp)

Jak działa DLSS?

Firma Nvidia w kartach graficznych z serii RTX pozwala na wykorzystanie techniki DLSS – Deep Learning Super Sampling. Za jej działanie odpowiedzialne są rdzenie Tensor procesora graficznego, wykorzystujące uczenie maszynowe. Najnowsza wersja – DLSS 2.1 wprowadziła m.in. wsparcie dla rozdzielczości 8K oraz VR. Do działania funkcja ta wykorzystuje „sztuczną” inteligencję. Na podstawie zebranych danych algorytmy są w stanie odtworzyć z obrazu w małej rozdzielczości tę samą treść jednak w większej rozdzielczości, dodając do tego szczegóły i detale, które wystąpiłyby także w wersji renderowanej natywnie w dużej rozdzielczości. Dzięki temu, że materiał źródłowy ma małą rozdzielczość, jego przetworzenie wymaga mniejszej mocy obliczeniowej, a co za tym idzie – możliwe jest uzyskanie płynniejszej animacji. Z DLSS skorzystamy tylko na laptopach i komputerach stacjonarnych, a gra musi obsługiwać tę technike. Pod względem jakości obraz jest zbliżony do natywnego oraz wygładzony. Dostępne są cztery ustawienia trybu DLSS – jakość, zbalansowany, wydajność i ultra wydajność. Poszczególne tryby różnią się rozdzielczością obrazu wejściowego dla danej rozdzielczości natywnej. Na przykład przy ustawieniu „DLSS jakość” dla obrazu 4K źródłem jest materiał QHD, z kolei przy ustawieniu „DLSS wydajność” źródło to obraz Full HD. Dzięki temu można optymalnie dobrać płynność obrazu względem jego jakości. W przypadku sygnału 8K dostępna jest konfiguracja „ultra wydajność”, dla której materiałem źródłowym jest sygnał QHD. Wykorzystanie najnowszych kart graficznych, np. RTX 3080 Ti czy RTX 3090, oraz techniki DLSS sprawia, że są one w stanie zapewnić całkiem płynną rozgrywkę w 8K w nowych tytułach. Z kolei większość starszych gier ma mniejsze wymagania sprzętowe i pomimo braku takich rozwiązań jak DLSS również są w stanie działać płynnie.

AMD FSR – nie tylko na „pecetach”

Firma AMD jest producentem procesorów i układów graficznych. Co ważne, jej rozwiązania stosowane są nie tylko w „pecetach”, ale i konsolach. We wnętrzu zarówno PS5, jak i Xbox Series S/X znajdziemy GPU wykorzystujące mikroarchitekturę RDNA2. Układy wykonane w tej technologii są stosowane również w najnowszych kartach graficznych AMD. Firma opracowała swoją technologię „inteligentnego” skalowania – AMD FSR, czyli FidelityFX Super Resolution. Do dyspozycji są cztery rodzaje ustawień FSR – ultra jakość, jakość, zbalansowane oraz wydajność. Rozdzielczość obrazu zostaje zmniejszona, następnie opracowany algorytm dokonuje jej rekonstrukcji do natywnej rozdzielczości ekranu. Dla ustawienia rozdzielczości końcowej 4K w trybie „ultra jakość” obraz jest skalowany z rozdzielczości 2954 × 1662 pikseli, a w trybie „wydajność” z 1920 × 1080 pikseli. Rozwiązanie to jest również stosowane w wybranych grach. Atutem FSR jest także łatwa dostępność. Mogą z niego skorzystać posiadacze kart graficznych AMD z serii RX 400, 500, 5000, 6000 oraz Vega, a także procesorów APU Ryzen 2000 i nowszych. FSR jest również wykorzystywane przez nowe konsole, jeśli tylko gra wspiera tę technologię. Oprócz tego mogą z niego skorzystać posiadacze GPU Nvidia z serii GTX 10/16 oraz RTX 2000 i 3000. Dzięki temu topowe karty graficzne, np. AMD Radeon RX 6900 XT, pozwalają na relatywnie płynną grę w rozdzielczości 8K.

Skalowanie przyszłością gier

Oba standardy skalowania są stale rozwijane i dają nadzieję, że coraz więcej graczy będzie mogło cieszyć się płynną zabawą w dużej rozdzielczości. Warto również dodać, że nad swoimi kartami graficznymi pracuje także firma Intel, która również w zanadrzu ma technikę rekonstrukcji obrazu – XeSS. Jednak na jej szersze zaprezentowanie jeszcze przyjdzie nam poczekać.