Wyrzynarki i piły szablaste

Wyrzynarki należą do segmentu popularnych narzędzi. Swoją funkcjonalnością zaskarbiły sobie sympatię wielu użytkowników. Łatwa obsługa, przystępna cena, kompaktowe wymiary i dostęp do licznych wymiennych brzeszczotów sprawiają, że jest to sprzęt często wybierany do cięcia różnych materiałów.

Podobnie z brzeszczotów korzystają pilarki posuwowe, które choć może nie są tak popularne wśród użytkowników domowych i majsterkowiczów, to zwłaszcza podczas prac w ciasnych przestrzeniach okazują się niezastąpione. Najtańsze produkty są dostępne już za kilkadziesiąt złotych. Jednak nawet wybierając sprzęt do domowego użytkowania, warto postawić na modele dobrej jakości, co do których będziemy mieli pewność, że nie zawiodą nas w najmniej oczekiwanym momencie.

VULCAN CONCEPT VJR50; HILTI SJD 6-22; TRYTON TMR712K

Budowa wyrzynarek

Podstawowe elementy budowy wyrzynarki to korpus wykonany z tworzywa sztucznego, stopa prowadząca oraz narzędzie robocze, czyli przymocowany brzeszczot. Dużą wagę należy przywiązać właśnie do budowy korpusu sprzętu. Jakość zastosowanych tworzyw, masa czy wygodny uchwyt pozwolą wysnuć wnioski o trwałości całego sprzętu. Uchwyty sprzętu mogą być również pokryte tzw. materiałami typu soft grip. Są to tworzywa antypoślizgowe, które zapewniają pewniejszy uchwyt i przenoszą mniejszą ilość wibracji na dłonie operatora podczas pracy. Dostępne na rynku wyrzynarki mogą mieć różny kształt korpusu, a raczej uchwytu roboczego. Stosowany jest uchwyt żelazkowy, zwany także kabłąkowym, oraz uchwyt gałkowy, inaczej grzybkowy. W pierwszym przypadku uchwyt znajduje się ponad maszyną i łączy przednią i tylną część korpusu, podobnie jak właśnie w żelazku. Rozwiązanie to jest praktyczne, gdy elektronarzędzie jest prowadzone jedną ręką, ponieważ pozwala na wykonywanie precyzyjnych cięć prostoliniowych. W zadaniach wymagających większej precyzji, jak precyzyjne cięcie po krzywych liniach, lepiej sprawdzą się wyrzynarki z uchwytem grzybkowym, który daje lepszą kontrolę nad narzędziem. Taka wyrzynarka ma otwarty i wydłużony korpus w kształcie walca, stanowiący główny uchwyt. Na przedzie sprzętu umieszczona jest gałka, na której opieramy drugą dłoń, żeby precyzyjnie sterować sprzętem. Obudowa wyrzynarki może być wyposażona w dodatkowe elementy, np. pojemnik na brzeszczoty czy wskaźnik laserowy pokazujący linię cięcia. Ten ostatni jest przydatny przy wykonywaniu cięć prostoliniowych, ponieważ operator nie musi rysować linii rzazu.

HILTI SR 4-22; HIKOKI CR18DBL W4Z

Piły posuwowe

Piły szablaste sprawdzą się w pracach na budowie, w warsztacie czy w trakcie remontu, a nawet w ogrodzie. Podobnie jak wyrzynarki do cięcia wykorzystują brzeszczoty odpowiednie do danego materiału. Szczególnie istotne są jednak niewielkie wymiary i poręczność narzędzia. Dzięki temu można je wykorzystać np. przy cięciu metalowych rurek przy podstawie w trudno dostępnych miejscach czy poprzecznego cięcia drewna, np. belek. W ogrodzie pilarki szablaste znakomicie sprawdzą się np. przy podcinaniu gałęzi. Większość dostępnych na rynku pilarek szablastych ma podobny kształt. Na tyle urządzenia znajduje się rękojeść, zazwyczaj wyposażona w spust uruchamiający narzędzie i pokrętło regulacji obrotów. Jeszcze przed stopą znajduje się drugi uchwyt. Często na uchwytach producenci stosują specjalne okładziny poprawiające chwyt narzędzi. Brzeszczot mocowany jest do zacisku, zazwyczaj beznarzędziowo – uniwersalnym standardem montażowym jest uchwyt ½ cala. Na przedzie urządzenia znajduje się wspomniana stopa. Ustawieniem jej wysokości operator może regulować głębokość cięcia. Stopę można również ustawić pod kątem, jeśli wymaga tego obrabiany materiał. Podczas pracy operator przykłada stopę do powierzchni ciętego materiału i dociska ją do niego podczas pracy.

HIKOKI CJ160V W1Z; TRYTON TJR50; HIKOKI CJ18DA WPZ

Rodzaj zasilania

W ofercie producentów pił szablastych i wyrzynarek w dalszym ciągu znajdziemy liczne modele zasilane sieciowo. Jednak coraz częściej ten sprzęt jest wypierany przez urządzenia akumulatorowe. Ich naturalną przewagą jest znacznie większa swoboda pracy, nieograniczona przez przewody. Dotyczy to w szczególności pił posuwowych, które chętnie są wykorzystywane w terenie i miejscach bez stałego dostępu do zasilania. Wybór urządzenia bezprzewodowego z pewnością ma sens zwłaszcza wtedy, gdy dysponujemy już bogatym zestawem baterii. Dzięki temu wystarczy dokupić samo narzędzie, które zazwyczaj jest dostępne w przystępnej cenie. Obaw nie powinna budzić także wydajność. Nowoczesne wyrzynarki i piły akumulatorowe są wyjątkowo efektywne energetycznie i mogą konkurować ze sprzętem sieciowym.

TRYTON TJPS70; HILTI SR 2-A12

Istotne cechy

Podobnie jak w innych elektronarzędziach, tak i w wyrzynarkach oraz piłach posuwowych stosuje się kilka typów silników elektrycznych. W modelach zasilanych z sieci elektrycznej są to zazwyczaj silniki komutatorowe prądu zmiennego jednofazowego. Z kolei sprzęt akumulatorowy wyposaża się w komutatorowe silniki prądu stałego lub coraz częściej silniki bezszczotkowe. W silnikach komutatorowych stosowane są szczotki węglowe, które w trakcie eksploatacji zużywają się, dlatego należy je regularnie wymieniać. Tej cechy pozbawione są silniki bezszczotkowe, które odznaczają się dużą trwałością i mniejszym zużyciem energii. Dodatkowo ich wymiary są mniejsze, co pozwala konstruować poręczniejsze elektronarzędzia. Wybierając wyrzynarkę, należy zwrócić uwagę na kilka parametrów, które powinny być dobrane odpowiednio do najczęściej obrabianego materiału:

• moc – jest jednym z podstawowych parametrów decydujących o solidności samego urządzenia i jakości cięcia. Oczywiście, im większa, tym lepiej. Dzięki odpowiedniej mocy urządzenie nie będzie się zacinało podczas pracy przy twardszych i grubszych materiałach. To pozwoli na jego płynniejsze i stabilniejsze prowadzenie. Większa moc zapobiegnie również wyszarpywaniu kawałków ciętego materiału i łamaniu się brzeszczotów;
• częstotliwość skoków – liczba wykonywanych przez brzeszczot ruchów określana jest jako liczba skoków. Im ich więcej, tym dokładniejsze i ładniejsze cięcie można poprowadzić. Duża częstotliwość skoków poprawia również komfort pracy wyrzynarką, ponieważ zmniejsza drgania towarzyszące cięciu. Standardowo wyrzynarki wykonują od 500 do 3000 skoków na minutę;
• maksymalna głębokość cięcia – podawana jest dla każdego z materiałów: drewna, metalu i niekiedy także tworzywa sztucznego. Od niej zależy, jak grube materiały będzie można przecinać. Maksymalna głębokość cięcia pozwoli wybrać urządzenie, które sprosta naszym potrzebom. Warto zwracać uwagę na tę wielkość i koniecznie sprawdzać, jakiego materiału dotyczy. Jednym z głównych elementów wyrzynarki jest stopa prowadząca, na stałe zintegrowana z korpusem i mechanizmem roboczym. Zazwyczaj jest ona wykonana z odlewu aluminium, co zapewnia wytrzymałość oraz jednocześnie niewielką masę. W stopie znajduje się otwór, przez który prowadzony jest brzeszczot do materiału obrabianego. Jako że część stopy styka się z obrabianym materiałem, powinna ona być jak najbardziej gładka i płaska, żeby pewnie przylegała do powierzchni. Aby zapewnić lepszy poślizg obrabianego materiału, na stopę można założyć specjalną nakładkę. W modelach bardziej zaawansowanych stopa prowadząca może mieć regulację nachylenia. Pozwala to na cięcie pod kątem w zakresie 0 – 45°. W zależności od elektronarzędzia regulację wykonuje się przy pomocy specjalnego kluczyka lub beznarzędziowo. Stopa prowadząca może być również wyposażona w adapter, do którego można bezpośrednio podłączyć odkurzacz lub worek na pył. Dzięki temu łatwiej zachować w czystości stanowisko pracy.

HIKOKI CJ90VAST2 WAZ; STALCO JSS20-85BLVS

Różnorodne rozwiązania

Oferowane na rynku wyrzynarki są wyposażone w całą gamę rozwiązań, które pracę z nimi czynią bardziej komfortową i szybszą:

• automatyczna regulacja obrotów – maszyna sama dostosowuje prędkość cięcia do rodzaju i twardości obrabianego materiału. Zbyt duża prędkość może spowodować przegrzanie i deformację materiału;
• elektroniczny układ antyprzeciążeniowy – zapobiega uszkodzeniu maszyny przez wyłączenie jej w razie nadmiernego wzrostu temperatury uzwojeń i podania zbyt dużego prądu;
• regulacja kąta natarcia brzeszczotu – pozwala łatwo dostosować jego wychylenie do przodu. Może być kilkustopniowa lub płynna;
• regulacja stopy prowadzącej – pozwala na ustawienie wyrzynarki pod kątem, co umożliwia cięcie skośne materiałów;
• wymienne stopy systemowe – rozwiązanie stosowane przez niektórych producentów do pracy z różnymi materiałami;
• wymienne nakładki ślizgowe do różnych materiałów – optymalnie dobrane do struktury obrabianego materiału;
• przeźroczysta osłona brzeszczotu – zabezpiecza operatora przed odpryskami, nie zmniejszając jednocześnie pola widzenia obrabianego elementu;
• promień laserowy – to linia stworzona ze światła lasera, która pozwala na proste i precyzyjne cięcie;
• podświetlenie miejsca cięcia – dioda LED zamontowana nad brzeszczotem oświetla miejsce, w którym tnie on materiał, dzięki czemu poprawiona zostaje widoczność pracy, a co za tym idzie, również jej jakość;
• nadmuch powietrza na pole pracy – zdmuchuje trociny oraz pył, który wytwarza się podczas cięcia, dzięki czemu nie zasłania on miejsca, w którym brzeszczot tnie materiał;
• adapter do odsysania pyłu – umożliwia podłączenie urządzenia bezpośrednio do odkurzacza przemysłowego lub zamontowanie zasobnika z filtrem albo worka na pył i trociny;
• cyrkiel – umożliwia prowadzenie precyzyjnych cięć po łuku;
• prowadnica – pozwala na precyzyjne wykonywanie cięcia po wyznaczonej linii;
• zasobnik na brzeszczoty – gwarantuje, że podstawowy osprzęt jest zawsze pod ręką.

HIKOKI CR18DA WPZ; VULCAN CONCEPT VJPS70

Mocowanie brzeszczotu

Uchwyt brzeszczotu musi być dopasowany do tego, jaki zastosowany jest w wyrzynarce. Dostępne są zarówno wyrzynarki kompatybilne z jednym systemem uchwytów, jak i z kilkoma. Wyróżnić możemy uchwyty typu: „T” (z jednym noskiem), „U” (uniwersalny), „2T” (z dwoma noskami). Wybierając wyrzynarkę, warto zwrócić uwagę na modele z możliwością beznarzędziowej wymiany brzeszczotu. Funkcja ta znacznie zwiększa komfort użytkowania. Producenci mogą stosować również własny typ mocowania. W niektórych modelach producenci używają specjalnych układów prowadzenia brzeszczotu, które uniemożliwiają odchylanie się narzędzia tnącego. W układach tych zazwyczaj stosuje się specjalną, dość głęboko osadzoną rolkę podtrzymującą. Jak wspomnieliśmy na początku, wyrzynarki można wykorzystać do cięcia różnych materiałów – od drewna po tworzywa sztuczne, a nawet ceramikę. To wszystko wymaga jednak zastosowania odpowiedniego brzeszczotu, dobranego właśnie do materiału. Producenci często dołączają do wyrzynarek 1 czy 2 brzeszczoty, jednak do bardziej wymagających materiałów trzeba dokupić wyspecjalizowane narzędzie. Najlepiej mieć ich po kilka do różnych typów materiałów. Te do miękkiego drewna i sklejki mają drobne, gęsto rozmieszczone ostrza, a te do twardego drewna i płyt pilśniowych – duże. Sprzedawane są też brzeszczoty o zębach skierowanych w górę, przeciwnie niż w brzeszczotach tradycyjnych, polecane do cięć precyzyjnych, oraz wąskie brzeszczoty do wycinania bardzo skomplikowanych kształtów.

Producenci osprzętu oczywiście precyzują, do obróbki jakich materiałów należy stosować konkretne brzeszczoty. Warto zwrócić uwagę na takie cechy brzeszczotów jak geometria zębów, podziałka uzębienia, szerokość brzeszczotu, jego grubość i rodzaj materiału, z którego go wykonano.

• Geometria zębów – wyróżnia się cztery podstawowe typy wykonania zębów: uzębienie rozwarte (brzeszczot szybko posuwa się do przodu, ale pozostawia zgrubny rzaz), uzębienie faliste (do delikatnego i czystego cięcia na wprost), uzębienie ostrzone na ukos (do precyzyjnych i czystych cięć) i uzębienie rozwarte, ostrzone na ukos (do bardzo szybkiego cięcia zgrubnego).
• TPI (z ang. teeth per inch, czyli zęby na cal) – od tego parametru zależą szybkość i stopień prostoty cięcia danym brzeszczotem. Im mniej zębów w jednostce długości, tym łatwiej i szybciej narzędzie tnie materiał, jednak linia cięcia nie jest zbyt dokładna. Większa liczba zębów gwarantuje wzrost precyzji, ale cięcie jest trudniejsze. Brzeszczoty do metalu mają podziałkę od 14 TPI do 21 TPI, brzeszczoty do drewna i tworzyw od 6 TPI do 12 TPI. W brzeszczotach bimetalowych uniwersalnych można spotkać podziałkę progresywną, co oznacza zmienną liczbę zębów na cal na całej długości brzeszczotu.
• Podziałka uzębienia – określa odstęp między zębami i informuje, jakiej grubości materiały można takim brzeszczotem piłować. Należy pamiętać, że w obrabianym materiale muszą pracować zawsze przynajmniej dwa zęby. W przeciwnym razie cięcie będzie nierówne i będą mu towarzyszyły spore wibracje. Aby cięcie było czyste i płynne, w materiale powinno pracować równocześnie kilka zębów.
• Szerokość brzeszczotu – decyduje o precyzji cięcia na wprost i o tym, czy danym brzeszczotem można piłować po łuku. Na rynku dostępne są brzeszczoty o szerokości od 4 do 10 mm. Szerokie brzeszczoty sprawdzają się przy prostych cięciach. Do cięcia krzywoliniowego należy dobrać wąski brzeszczot z cofniętą osią uzębienia, tak by znajdowała się ona bezpośrednio nad osią poruszającego brzeszczotem suwaka. Ułatwia to manewrowanie i pozwala wycinać łuki o dużej krzywiźnie.
• Grubość brzeszczotu – ma wpływ na trwałość brzeszczotu i precyzję cięcia. Grubsze, a zatem sztywniejsze ostrze pozwala zachować większą precyzję piłowania podczas cięcia na wprost i cięcia pod kątem.

HILTI SR 30-A36; TRYTON TJPS70AL

Rodzaje brzeszczotów

O tym, z jakiego materiału wykonany został brzeszczot i do cięcia czego można go wykorzystać, producent najczęściej informuje na opakowaniu. Najpopularniejsze z nich to:

• HCS – to brzeszczoty wykonane ze stali węglowej. Są najtańsze i mają najkrótszą trwałość, nadają się praktycznie tylko do cięcia drewna;
• CV – to ostrza wykonane ze stali stopowej chromowo- wanadowej. Mają dobry stosunek jakości do ceny i przeznaczone są do cięcia drewna, płyt meblowych i tworzyw;
• HSS – to stal szybkotnąca, znakomicie sprawdzająca się przy cięciu metali;
• BIM (bimetal) – to sprężysta stal węglowa lub chromowo- wanadowa połączona ze stalą szybkotnącą. Charakteryzują ją duża uniwersalność i trwałość;
• HM – to raczej rzadko spotykane brzeszczoty z ostrzami pokrytymi węglikiem wolframu, nakładkami węglika spiekanego na zębach lub pokryciem diamentowym. Ostrza te przeznaczone są do cięcia materiałów ceramicznych, budowlanych i laminatów.

STALCO RSS20-115CS; TRYTON TPS750

Brzeszczoty w pilarkach

Podobnie jak w przypadku wyrzynarek od rodzaju brzeszczotu zależy, jaki materiał możemy ciąć, i podobnie jak w brzeszczotach dla wyrzynarek podstawowe określane parametry to podziałka, liczba zębów na cal czy grubość brzeszczotu. Typowa długość zazwyczaj wynosi od 10 do 40 cm. Brzeszczoty wykonane ze stali szybkotnącej HSS można stosować do cięcia np. rur żelaznych lub płyt stalowych. Brzeszczoty wykonane ze stali HCS przeznaczone są do cięcia drewna. W cięciu blach czy profili stosowane są brzeszczoty bimetalowe (BiM). Brzeszczoty ze spieku twardego (HM/TCT) są stosowane w cięciu m.in. płyt wiórowych czy laminatów z żywic syntetycznych. To tylko niektóre przykładowe zastosowania. Producenci osprzętu na opakowaniach dokładnie informują, z jakiego materiału został wykonany brzeszczot i do prac z jakimi tworzywami jest przeznaczony. Co ciekawe, pilarki posuwowe nie muszą być wykorzystywane jedynie do cięcia. Na rynku producenci oferują końcówki mocowane do uchwytu brzeszczotu, w postaci np. szczotek drucianych i z włosia, a także pilników i tarników. Można je więc wykorzystać do usuwania starych powłok czy obróbki drewna.