Wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności za wady

Zgodnie z obowiązującym przepisem prawa strony mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć. Od tej zasady jest istotny wyjątek, który dotyczy sytuacji, gdy kupującym jest konsument.
    Jeżeli więc kupującym jest konsument ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest dopuszczalne tylko w przypadkach określonych w przepisach szczególnych. Takim przepisem szczególnym jest art. 568 kc zgodnie z którym, jeżeli kupującym jest konsument, a przedmiotem sprzedaży jest używana rzecz ruchoma, odpowiedzialność sprzedawcy może zostać ograniczona, nie mniej niż do roku od dnia wydania rzeczy kupującemu.
    Zasadą jest więc, że wyłączenie, ograniczenie lub rozszerzenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi może nastąpić wobec przedsiębiorców.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat. Termin wygaśnięcia tychże uprawnień może być przedłużony za zgodą stron w umowie. Wynika to z ogólnej zasady, że strony mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości stosunku ani zasadom współżycia społecznego. Oznacza to, że kupujący i sprzedający mogą w umowie skrócić lub wydłużyć odpowiedzialność z tytułu rękojmi. Mogą ją nawet całkowicie wyłączyć. Nie dotyczy to oczywiście umów konsumenckich .
Ponadto w umowie strony mogą rozszerzyć odpowiedzialność z tytułu rękojmi ustalając, że będą one obejmowały inne wady fizyczne lub prawne, niż te wymienione w przepisach prawa. Mogą również ja zawęzić ograniczając odpowiedzialność sprzedawcy wyłącznie np. do odpowiedzialności sprzedawcy w przypadku, gdy rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewniał kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór.
Zgodnie z art. 563 kc przy sprzedaży między przedsiębiorcami kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi, jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o wadzie, a w przypadku, gdy wada wyszła na jaw dopiero później, jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej stwierdzeniu. Przepis ten nakłada na kupującego przedsiębiorcę określone obowiązki . Ich niewykonanie skutkuje utratą uprawnień z tytułu rękojmi. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby strony w umowie wyłączyły obowiązek zbadania rzeczy sprzedanej i niezwłocznego zawiadomienia o wadzie.
Istnieje jednak ograniczenie możliwości umownego zawężenia bądź wyłączenia odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady rzeczy. Dotyczy to sytuacji, gdy sprzedawca podstępnie zataił wadę przed kupującym.
Podsumowując należy stwierdzić, iż odpowiedzialność z tytułu rękojmi można rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć. Możliwe jest to jednak tylko wobec przedsiębiorców. Natomiast, gdy kupującym jest konsument jest to dopuszczalne tylko i wyłącznie w przypadkach określonych w przepisach szczególnych. Kupujący przedsiębiorca powinien więc dokładanie zapoznać się z treścią umowy, która może np. ograniczyć odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi do 1 roku, a nawet ją wyłączyć.

Anna Golas