Piły łańcuchowe

Piła łańcuchowa to wieloostrzowe narzędzie tnące przyjmujące postać łańcucha zamkniętego w obwód, składające się z różnego typu ogniw połączonych nitami.

Część ogniw spełnia funkcję roboczą skrawania. Są to ogniwa tnące. Wyróżniamy także ogniwa łączące oraz prowadzące. Te ostatnie przekazują napęd z kółka napędowego na piłę i prowadzą ją w rowku prowadnicy, stabilizując narzędzie podczas piłowania w jednej płaszczyźnie. Rozróżniamy dwa rodzaje pił łańcuchowych: o zębach tnących żłobikowych – tzw. żłobikowe piły łańcuchowe i o zębach klinowych – tzw. klinowe piły łańcuchowe.

W konstrukcji pierwszych pił łańcuchowych typu klinowego zastosowano zasadę cięcia, która występuje w znanych do dzisiaj piłach ręcznych – zęby tnące znajdują się na każdym z ogniw i ustawione są naprzemiennie parami ze skośną płaszczyzną zęba do wewnątrz rzazu. Takie ustawienie zębów powodowało, że linia cięcia zbiegała się ku środkowi rzazu, dzięki czemu możliwe było odcinanie kolejnych warstw drewna. Tego typu uzębienie stosuje się jeszcze niekiedy w dużych pilarkach, jednak współczesne piły łańcuchowe wyposażone są zazwyczaj w żłobikowe piły tnące. Zaprojektował je w 1947 r. amerykański wynalazca i biznesmen Joseph Buford Cox.

Wraz z rozwojem techniki i unowocześnianiem konstrukcji pilarek łańcuchowych pierwowzór piły łańcuchowej Coxa ulegał zmianom, które miały na celu zwiększenie bezpieczeństwa pracy pilarką oraz wydajności cięcia. Niemal do minimum zredukowano m.in. możliwość tzw. odbicia pilarki. Przez odpowiednie wyprofilowanie ogniw zredukowano poziom wibracji oraz zwiększono wydajność cięcia. Opracowano systemy smarowania ograniczające tarcie, zmniejszając tym samym zużycie pił łańcuchowych.

Typowa piła łańcuchowa żłobikowa składa się z trzech rzędów ogniw. Ogniwa środkowe stanowią element prowadzący i mają możliwość obracania się na sworzniach. Rzędy zewnętrzne składają się z ogniw tnących lewych i prawych oraz ogniw łączących. Każda piła składa się z sekcji, czyli stale powtarzających się zespołów ogniw. Podstawowe parametry piły łańcuchowej żłobikowej to:

• podziałka – to podstawowy parametr, jakim należy się kierować, wybierając piłę łańcuchową. Jest to odległość między osiami co trzeciego nitu podzielona przez dwa, wyrażona w calach lub milimetrach. Najczęściej produkowane piły mają podziałki o wartości: 6,35, 8,25, 9,32, 10,26 mm. To znormalizowany wymiar stosowany przez wszystkich producentów i odnosi się do całego zestawu tnącego;
• grubość ogniwa prowadzącego – musi być dobrana w taki sposób, aby pasowała do szerokości rowka prowadnicy. Najczęściej spotykane szerokości ogniw prowadzących to 1,3, 1,5 i 1,6 mm;
• typ ogniw tnących – zęby tnące typu żłobikowego charakteryzuje występowanie dwóch ostrzy: poziomego i pionowego. W zależności od promienia wygięcia elementu zęba tnącego, który łączy ostrze poziome z ostrzem pionowym, wyróżnia się trzy rodzaje ogniw tnących:
• ząb tnący standardowy – ma ostrza połączone dużym promieniem wynoszącym około 3,5 mm,
• ząb tnący typu półdłuto – ma ostrza połączone małym promieniem wynoszącym około 1,4 mm,
• ząb tnący typu dłuto – ma ostrza tnące połączone narożem;
• budowa sekcji – w piłach żłobikowych w skład sekcji wchodzą dwa zęby tnące – lewy i prawy oraz ogniwa łączące i prowadzące:
• sekcja standardowa – ogniwa tnące rozdzielone są tylko jedną parą ogniw łączących (2 ogniwa tnące, 4 prowadzące i 6 łączących),
• sekcja półprzerwana – z przemiennie zwiększonym odstępem ogniw tnących (2 ogniwa tnące, 5 ogniw prowadzących i 8 łączących),
• sekcja przerwana – ze zwiększonym odstępem zębów (2 ogniwa tnące, 6 ogniw prowadzących i 10 łączących);
• długość piły – do użytku amatorskiego wystarczy piła z prowadnicą o długości ok. 30–35 c m. Użytkownicy bardziej wymagający, którzy potrzebują narzędzia do pracy w lesie, powinni wybrać piłę o długości 35– 40 cm. Najmocniejsze piły używane zawodowo mogą mieć prowadnice o długości ponad 100 cm.