Elica, czołowy w Europie i jeden z największych i zarazem najbardziej innowacyjnych producentów okapów na świecie, obchodzi w tym roku jubileusz polskiego oddziału. Z tej okazji w zakładach Elica w Jelczu-Laskowicach odsłonięto „Inhalatorium” – wyjątkową instalację w stylu site-specific autorstwa Cezarego Poniatowskiego, laureata 23. edycji „Premio Ermanno Casoli”.
Projekt został zrealizowany we współpracy z pracownikami firmy i wpisuje się w misję Fondazione Ermanno Casoli która od lat promuje dialog między światem sztuki a przemysłem. Instalacja stanowi artystyczne wypełnienie przestrzeni zakładu i jednocześnie jest refleksją nad oddechem – zarówno w sensie fizjologicznym, jak i społecznym czy technicznym. Kuratorami projektu zostali Jakub Gawkowski i Marcello Smarrelli.
„Inhalatorium” to instalacja na dużą skalę, składająca się z kilku metalowych elementów rzeźbiarskich, stworzona w aktywnej współpracy z pracownikami firmy Elica – zgodnie z tradycją „Premio Ermanno Casoli”, której głównym celem jest promowanie dialogu między sztuką a biznesem. Dzieło zostało zaprojektowane na tarasie zakładu, z widokiem na linie produkcyjne. Stanowi zarówno artystyczną interwencję, jak i wspólną przestrzeń społeczną i przekształcając to miejsce w surrealną, hybrydową przestrzeń.
Podczas uroczystego otwarcia, Francesco Casoli, prezes Eliki, podkreślił: Jesteśmy dumni, że „Premio Ermanno Casoli” przyjmuje materialną formę w Elica Group Polska właśnie w roku jej 20-lecia. Zaangażowanie naszych pracowników w proces twórczy artysty jest zawsze niezwykle inspirujące i potwierdza, jak ważne jest otwieranie naszych miejsc pracy na dialog i wyobraźnię za pośrednictwem uniwersalnego języka współczesnej sztuki. Zwłaszcza teraz, gdy pasja i kreatywna wizja są tak ważne dla firmy zorientowanej na przyszłość, jaką jest Elica.
Cezary Poniatowski znany jest z przekształcania codziennych przedmiotów i materiałów w rzeźbiarskie kompozycje, czerpiące z historii, emocji i pamięci zakorzenionych w kulturze materialnej. W „Inhalatorium” pracuje bezpośrednio z materiałami pochodzącymi z zakładu, rytmem produkcji przemysłowej oraz z ludźmi codziennie korzystającymi z tej przestrzeni.
Jakub Gawkowski, współkurator projektu, zaznaczył: W „Inhalatorium” Poniatowski kontynuuje swoje długoletnie zainteresowanie instalacjami reagującymi na miejsce. Projekt łączy fizyczne cechy przestrzeni z jego charakterystyczną estetyką – opartą na przemysłowych materiałach i języku wizualnym pełnym dwuznaczności, zniekształcenia i groteski.
Majestatyczna i enigmatyczna figura „Inhalatorium”, stworzona m.in. ze stali, turbin i filtrów powietrza, jest poniekąd istotą produkcji i wizji technologicznej firmy Elica – wyjątkowego specjalisty w oczyszczaniu powietrza w naszych kuchniach.
Rzeźba, wykonana z surowej stali i uzupełniona organicznymi formami, nawiązuje do strategii historyczno-artystycznych ucieleśniających abstrakcyjne koncepcje i tworzy napięcie między sztucznością a naturą. Otoczona zielenią i elementami fontanny figura przekształca wspólną przestrzeń fabryki w miejsce zarazem kliniczne i fantastyczne, użytkowe i metafizyczne. Choć materiały mają przemysłowe pochodzenie, ich nowe ułożenie tworzy przestrzeń wymykającą się logice produkcji, łączy estetykę maszyn z niepokojącymi, hybrydowymi formami charakterystycznymi dla twórczości Poniatowskiego.
Warto podkreślić, że nazwa „Inhalatorium” nawiązuje także do historycznych ośrodków terapeutycznych, niegdyś powszechnych na Dolnym Śląsku – regionie słynącym z uzdrowisk leczących schorzenia dróg oddechowych za pomocą inhalacji solankowych. Motyw oddechu – rozumianego jako akt fizjologiczny, stanowi silną metaforę i koncepcyjny fundament projektu.
Marcello Smarrelli, dyrektor artystyczny Fondazione Ermanno Casoli w krótkim przemówieniu do zebranych gości zauważył ważna rolę instalacji także w innym wymiarze: Projekt Poniatowskiego dla społeczności Elica Group Polska oparty jest na kluczowym przekonaniu, będącym fundamentem misji Fundacji: że sztuka współczesna może być narzędziem edukacyjnym i metodologicznym, zdolnym do ulepszania środowiska pracy i pobudzania innowacyjnych procesów. „Inhalatorium” to nie tylko obiekt do kontemplacji, ale mechanizm redefiniujący społeczną przestrzeń firmy, wzmacniający poczucie przynależności i więzi między ludźmi. Warto podkreślić, że podobne działania Elica realizowała już w innych zakładach oraz w strukturach globalnych firmy, wykorzystując sztukę jako katalizator dialogu, wymiany i refleksji.
Nowa instalacja w pełni wpisuje się więc w ten kierunek, wzmacniając międzynarodową wizję Eliki i jej wyjątkowe podejście do promowania sztuki i jej transformacyjnego potencjału dla dobra społeczności.
Instalacja powstała dzięki procesowi współpracy z aktywnym udziałem pracowników firmy Elica. Wizja artystyczna Poniatowskiego została połączona z wiedzą technologiczną inżynierów, techników i wykwalifikowanych pracowników, a wykorzystane zostały zarówno infrastruktura zakładu, jak i jego materiały. Dodatkowo w projekt zaangażowano międzydziałowe grupy konsultacyjne, co wspierało interdyscyplinarną współpracę.
Cezary Poniatowski tak mówi o wspólnym dziele: Tworzenie tej pracy w fabryce Elica Group Polska było wyjątkowym i inspirującym doświadczeniem. Bezpośredni dostęp do wiedzy i umiejętności inżynierów oraz pracowników firmy pozwolił mi poszerzyć granice własnej praktyki. Przez kilka tygodni przestrzeń produkcyjna stała się tymczasowym atelier, a sam proces tworzenia był równie istotny, co ostateczna forma instalacji.
W końcowej fazie projektu instalacja została aktywowana poprzez serię warsztatów oddechowych dla pracowników, opracowanych przez artystę we współpracy z ekspertami, które nawiązywały do głównych motywów pracy i przekształcały przestrzeń z obiektu do oglądania w przestrzeń do codziennego doświadczania i użytkowania.
Giacomo Chiatti i Katarzyna Wieteska, dyrektor zakładu i kierowniczka HR w Elica Group Polska, podkreślają: Moment aktywacji instalacji przez warsztaty oznaczał nie tylko zakończenie procesu twórczego, lecz także jego pełny powrót do społeczności Elica Group Polska. Dzięki temu jeszcze mocniej uwidoczniło się poczucie przynależności i współtworzenia, które towarzyszyło całemu projektowi, podkreślając wartość indywidualnego wkładu każdego pracownika i inspirując do wspólnej refleksji nad dobrostanem w miejscu pracy.
„Inhalatorium” to „rzeźba powietrzna”, która nie tylko odnosi się do zaawansowanych systemów cyrkulacji powietrza tworzonych przez firmę Elica, ale także prowokuje refleksję nad tym, jak niewidzialne siły – takie jak powietrze – są kształtowane, zarządzane i przekształcane przez człowieka na przestrzeni dziejów.
Mocne połączenie sztuki i przemysłu, jakie można zaobserwować w tym projekcie, przywołuje ważny historyczny precedens z Polski lat 60. i 70. XX w.: pionierskie współprace artystów z przemysłem, które dały początek najbardziej eksperymentalnym i interdyscyplinarnym formom sztuki publicznej, wystaw i sympozjów. Inicjatywy te traktowały fabrykę nie tylko jako miejsce pracy, ale jako przestrzeń wyobraźni artystycznej i zaangażowania obywatelskiego – praktykę reaktywowaną przez „Inhalatorium” we współczesnym kontekście przemysłowym. Ten wymiar zostanie szerzej omówiony podczas spotkania w Instytucie Polski w Rzymie, które odbędzie się 29 września 2025 r. i podczas którego projekt „Inhalatorium” zostanie zaprezentowany włoskiej publiczności.
Inicjatywa realizowana jest pod patronatem i przy wsparciu Włoskiego Instytutu Kultury w Krakowie oraz Instytutu Polski w Rzymie, co stanowi cenny dowód głębi i żywotności trwającego dialogu kulturalnego między Włochami a Polską.
© 2025 InfoMarket