Odpowiedzialność za brak zgodności towaru z umową – nowe zasady

Skąd wzięła się potrzeba zmian? Celem regulacji jest zwiększenie poziomu ochrony konsumentów i ujednolicenie przepisów dotyczących odpowiedzialności za sprzedany towar w Unii Europejskiej. Znaczący wpływ na kształt regulacji miał dynamiczny rozwój technologii, w tym towarów z komponentem cyfrowym – dlatego też regulacje obejmują wszystkie kanały sprzedaży.  

Jakie polskie przepisy zostały zmienione? Nowe przepisy zostały dodane do ustawy o prawach konsumenta („UPK”, „Ustawa”), zastępując przepisy Kodeksu cywilnego o tzw. rękojmi konsumenckiej. Odnoszą się one zarówno do konsumenta, jak i osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie ma ona dla tej osoby charakteru zawodowego.  

Odpowiedzialność przedsiębiorcy – kiedy? Przedsiębiorca będzie ponosić odpowiedzialność w przypadku braku zgodności towaru z umową, w tym niewłaściwego zamontowania towaru. W nowych przepisach zamiast pojęć wad: fizycznej i prawnej znajdziemy przesłanki braku zgodności z umową, które mogą mieć charakter subiektywny i obiektywny. Ustawodawca przewidział jednak wyjątki umożliwiające przedsiębiorcy zwolnienie się od odpowiedzialności powstałej na skutek swoich publicznych zapewnień. Jeśli natomiast konkretne informacje na temat trwałości zostaną wskazane w oświadczeniu przedsiębiorcy złożonym przed zawarciem umowy, które stanowi część umowy sprzedaży, konsument powinien móc polegać na tych informacjach jako na stanowiących subiektywne wymogi zgodności z umową. Ma to szczególne znaczenie dla producentów AGD, od których z uwagi na cele wynikające ze zrównoważonego rozwoju i dążenia do gospodarki o obiegu zamkniętym, oczekuje się coraz więcej w zakresie trwałości towarów. W świetle nowych przepisów ocena zgodności towaru z umową ma zatem bardzo szeroki zakres.  

Wyłączenia odpowiedzialności przedsiębiorcy Przedsiębiorca nie poniesie odpowiedzialności za brak zgodności towaru z umową, jeżeli spełnione zostaną łącznie trzy warunki. Po pierwsze, konsument musi zostać wyraźnie poinformowany, że konkretna cecha towaru odbiega od wymogów zgodności z umową. Po drugie, informacja musi mu zostać przekazana najpóźniej w chwili zawarcia umowy i po trzecie konsument musi wyraźnie i odrębnie zaakceptować brak konkretnej cechy towaru.  

Jakich terminów musi przestrzegać przedsiębiorca? Ważną zmianą jest skrócenie terminu odpowiedzi na reklamację konsumenta do 14 dni od dnia jej otrzymania, w przeciwnym wypadku domniemywa się, że przedsiębiorca uznał ją za uzasadnioną. Okres odpowiedzialności za brak zgodności towaru z umową nie uległ zmianie i wynosi 2 lata od jego dostarczenia, chyba że termin przydatności towaru do użycia jest dłuższy. Wydłużony został okres domniemania istnienia wady z jednego roku do dwóch lat od dostarczenia towaru.  

Jakie zmiany przewidziano w gwarancji? W nowych przepisach UPK ograniczono swobodę przedsiębiorców w zakresie warunków, na jakich udzielają oni gwarancji na towary. Celem zmiany było doprowadzenie do tego, aby gwarancja była czymś „atrakcyjniejszym” od ochrony ustawowej przysługującej w związku z brakiem zgodności towaru z umową. Niejednoznaczna wykładnia nowych przepisów generuje jednak wątpliwości związane z tym, czy jeśli gwarant nie jest w stanie dokonać naprawy lub wymiany towaru z uwagi na niemożliwość lub nadmierne koszty, to musi zapewnić konsumentowi prawo do odstąpienia od umowy lub obniżenia ceny lub czy gwarancja może przewidywać ograniczenie terminu na zgłoszenie wady przez konsumenta skoro takiego ograniczenia nie przewidziano w przepisach UPK.

Dłuższe terminy przedawnienia Od 1 stycznia 2023 r. termin przedawnienia roszczeń konsumenta z tytułu braku zgodności towaru z umową wydłużono do 6 lat. Jest to doniosła praktycznie zmiana, ponieważ do tej pory konsument mógł co do zasady dochodzić swoich praw w ciągu maksymalnie dwóch lat od dnia wydania towaru.

Podsumowanie Ilość zmian przepisów prawnych oraz zawarte w nich liczne klauzule generalne („rozsądny czas”, „nadmierne koszty”, „nadmierne niedogodności”) mogą generować nie lada wyzwania dla przedsiębiorców. W tym zakresie powstaje także pytanie, na ile dotychczasowy dorobek orzecznictwa znajdzie zastosowanie do nowych regulacji. Z pewnością warto śledzić w tym zakresie aktywność Komisji Europejskiej oraz organów ochrony konsumentów poszczególnych państw członkowskich.