Parametry telewizora i dekodera, które są ważne?

Przy wyborze telewizora i dekodera warto przeprowadzić analizę jego parametrów, jako pierwszy krok do wybrania najlepszego modelu. W telewizorach dotyczy ona przede wszystkim wyświetlacza i urządzeń współpracujących z telewizorem. W odbiornikach DVB-S, DVB-T ważne są dekodery sygnałów audio i wideo.  

Cechy telewizora opisuje się za pomocą różnych parametrów, związanych z jego fizycznymi warunkami, zużyciem energii oraz jakością obrazu. Te związane z jakością obrazu można w telewizorze zmieniać. Podstawowe informacje o parametrach telewizorów są podawane na etykietach sklepowych, etykiecie energetycznej, szczegółowe zaś w instrukcji obsługi i na stronach producentów telewizorów.

Przekątna i gabaryty telewizora

Jednym z podstawowych parametrów branych pod uwagę przy zakupie telewizora jest przekątna ekranu podawana w calach 1 cal = 2,45 cm. Większa wartość przekątnej to większy obraz. Powiązany jest z nią kolejny parametr rozdzielczość obrazu. Przy tej samej przekątnej ekranu, obraz może być bardziej szczegółowy lub mniej zależy to od liczby pikseli, czyli punktów z jakich składa się obraz. Gabaryty telewizora, czyli szerokość, wysokość i głębokość obudowy telewizora są ważne, jeżeli chcemy ustawić telewizor na regale lub powiesić go na ścianie. Przy wieszaniu na ścianie ważna jest głębokość obudowy, od której będzie zależeć ile cm będzie odstawać od ściany, Należy także pamiętać o masie, która jest parametrem doboru uchwytu do telewizora.

TECHNISAT TechniVista 75; LG 75QNED993PB; TCL 65C825

Rozdzielczość ekranu – szczegółowość obrazu

Produkowane są cztery rodzaje ekranów LCD: HD ready, Full HD, Ultra HD i 8K. Mają one rozdzielczość określoną liczbą punktów: HD ready – 1366 × 768 pikseli, przekątna ekranu do 32 cali, Full HD – 1920 × 1080 pikseli, od 32 do 50 cali, Ultra HD 4K – 3840 × 2160 pikseli, od 43 do 100 cali i Ultra HD 8K – 7680 × 4320 pikseli od 55 do 85 cali. Optymalnym byłoby podawanie liczby punktów na cal (dpi), co pokazywałoby rzeczywistą szczegółowość obrazu. Przy tej samej przekątnej obrazu zwiększenie liczby pikseli w pionie i w poziomie powoduje zwiększenie rozdzielczości. Liczby pikseli na cm lub cal i odwrotnie zwiększając przekątną telewizora przy tej samej liczbie pikseli w pionie i w poziomie zmniejszamy rzeczywistą rozdzielczość obrazu. Najlepiej rozdzielczość obrazu opisuje parametr uwzględniający wielkość ekranu liczby pikseli na cal, czyli wartością PPI (ang. pixel per inch). Na przykład dla 32-calowego ekranu i rozdzielczości HD ready współczynnik PPI wynosi ok. 49 (pikseli na cal). Aby zapewnić odpowiednią wartość wskaźnika zagęszczenia pikseli, producenci wprowadzają modele obsługujące wysoką rozdzielczość, ale jednocześnie charakteryzujące się coraz większymi przekątnymi ekranu. Stąd na rynku trudno o telewizory Ultra HD mniejsze niż ok. 43 cale, a w praktyce najpopularniejsze modele 4K to urządzenia 55-calowe (o wartości PPI wynoszącej 80) i większe.

Rozdzielczość obrazu dla telewizorów Full HD i Ultra HD 4K i Ultra HD 8K jest zależna od formatu wyświetlania obrazu. Przy wyświetlaniu progresywnym rozdzielczość wynosi:

• 4320p: 7680 × 4320 px,
• 2160p: 3840 × 2160 px,
• 1080p: 1920 × 1080 px,
•  720p: 1280 × 720 px.

W telewizorach ULED TV marki Hisense z wyświetlaczami, w których zastosowano kropki kwantowe znacznie poprawia się odtwarzanie kolorów zielonego i czerwonego. (Fot. Hisense)

Jasność czy HDR, co ważniejsze?

Jasność to powszechnie spotykane określenie intensywności wrażenia świetlnego odbieranego z ekranu telewizora przez wzrok widza. Jasność determinuje czytelność szczegółów w ciemnych partiach obrazu. Jako wrażenie jest niemierzalna. Mierzy się natomiast luminancję, która jest odpowiednikiem fotometrycznym jaskrawości. Najczęściej w danych technicznych jest podawana (błędnie) jasność, podczas gdy powinna być luminancja w kandelach na metr kwadratowy [cd/m2] lub nitach [nt] (1 cd/m2 = 1 nt). W telewizorach LCD typowe wartości luminancji to 280 cd/m² lub 300 cd/m2. Jasność telewizora będzie znacznie większa, gdy będzie wyposażony w technikę zwiększania dynamiki obrazu HDR. Wtedy wartości zwiększają się i mieszczą się w zakresie 350 – 4000 nt w zależności od klasy telewizora. Zależy ona przede wszystkim od strumienia światła LED-ów, czyli ilości emitowanego światła. Telewizory LCD mają znacznie jaśniejszy obraz od OLED, z tego powodu bardziej nadają się do oglądania telewizji w oświetlonym pokoju (pod warunkiem, że światło nie pada bezpośrednio na ekran).

Niestety, dla celów marketingowych pojawiło się wiele telewizorów z etykietką HDR, których producenci uważają, że będzie zauważalny efekt HDR. Rozpiętość wartości luminancji jest bardzo duża:

• 350 – 500 cd/m2 – obraz z zauważalnym efektem HDR, przy górnych wartościach da się zauważyć większą jasność i więcej odcieni w bielach;
• 500 – 750 cd/m2 – lepszy efekt HDR;
• 750 – 1000 cd/m2 – efekt HDR jest wyraźny ilość szczegółów w jasnych polach jest bardzo duża (Ultra HD Premium);
• 1500 – 4000 cd/m2 – efekt HDR w najlepszych telewizorach (Ultra HD Premium, 8K).

W telewizorach LG QNED MiniLED przestrzeń kolorów spełnia wymagania normy kinowej DCI-P3 w 100 proc., zwykły telewizor LCD tylko w 70 proc. (Fot. LG)

Kontrast obrazu statyczny i dynamiczny

Kontrast określa, jak bardzo różnią się jasnością fragmenty obrazu najciemniejsze i najjaśniejsze. Zwiększenie kontrastu powoduje zwiększenie intensywności bieli oraz pogłębienie czerni. Kontrast ma wpływ na rozróżnianie półcieni, rozpoznawanie szczegółów i barwę obrazu. Definicja bardziej techniczna określa stosunek luminancji najjaśniejszego punktu obrazu do luminancji punktu najciemniejszego. Kontrast mierzy się według określonych norm i jest podawany, jako stosunek dwóch liczb. Obraz telewizora charakteryzuje się dwoma rodzajami kontrastu: statycznym i dynamicznym. Sens ma tylko porównywanie wartości kontrastu statycznego. Za przyzwoitą wartość kontrastu statycznego uważa się już wartość 1200:1. Przodujący wytwórcy matryc LCD osiągają dziś stosunek nawet 5000:1, co świadczy o dobrej jakości matrycy LCD. Z kolei wartość kontrastu dynamicznego jest zwykle nie mniejsza niż 10 000:1, a przy podświetleniu selektywnym diodami LED umieszczonymi za matrycą współczynnik ten może być wyższy od 5 000 000:1. Jednak ze względu na rywalizację producentów i działania marketingowe (brak wspólnej normy pomiarowej) trudno porównywać podawane wartości. Jedynie porównując wartości w wypadku rodziny telewizorów danego producenta, można się kierować tym parametrem. Wartość kontrastu podawana w danych technicznych powinna określać, czy mamy do czynienia z kontrastem statycznym czy dynamicznym.

JVC LT-VA3000; HISENSE 75U9GQ; TOSHIBA 65UA6B63DG

Czas reakcji matrycy

W matrycach LCD czy OLED to liczony w milisekundach czas potrzebny na przejście piksela ze stanu przepuszczania światła do jego odcięcia. Według jednej z metod pomiaru (ISO) jest to czas potrzebny na przejście piksela od czerni (maksymalne zamknięcie dla światła) do bieli (maksymalne otwarcie dla światła) i z powrotem do czerni. Druga norma (RTC – Response Time Compensation) określa czas przejścia między wyższymi poziomami szarości (GtG − Gray to Gray, szary do szarego). Jest on krótszy. Niestety, różna może być liczba poziomów szarości (4 lub 6), co powoduje, że czasów tych nie można porównywać. Wraz z postępem w wytwarzaniu matryc LCD czas reakcji matrycy uległ znacznemu skróceniu, poniżej 5 ms, co praktycznie eliminuje wpływ tego parametru na zjawisko nieostrych konturów przy szybko poruszających się obiektach na ekranie. W telewizorach OLED czas reakcji matrycy jest najkrótszy – zaledwie 0,005 ms. Wartość liczbowa czasu reakcji zależy od przyjętej metody pomiaru. Nie należy zatem porównywać dwóch matryc, jeżeli nie mamy informacji, czy te metody są takie same dla jednej i drugiej matrycy. Z czasem reakcji jest związany efekt smużenia. Jeśli obiekt porusza się szybciej, niż może to wyświetlić matryca (za długi czas reakcji piksela), obraz obiektu jest nie ostry, widoczne jest widmo, smużenie, np. nieostry obraz piłki tenisowej.

Czujnik światła w telewizorze automatycznie wykrywa warunki oświetlenia otoczenia, aby zapewnić odpowiednią jasność, nasycenie i kontrast obrazu. (Fot. Hisense)

Częstotliwość odświeżania matrycy

W opisach danych technicznych wyświetlacza LCD czy OLED są podawane dwie wartość 50/60 Hz i 100/120 Hz. Oznaczają one ile razy w ciągu sekundy odświeżany jest cały obraz. Telewizory 100/120 Hz płynniej odtwarzają ruch na ekranie.

W telewizorach, w których zastosowano algorytmy AI do przetwarzania obrazu i dźwięku, automatycznie identyfikowane i optymalizowane są ustawienia jakości obrazu. (Fot. Hisense)

Głębia bitowa kolorów

Parametr ten nazywany także rozdzielczością bitową, dokładnością bitową informuje ile każdy piksel wyświetlacza może odtworzyć odcieni trzech barw podstawowych R, G, B. Popularne są wyświetlacze 8-bitowe i 10- bitowe, co oznacza dla:

• 8 bitów 2^8 = 256 odcieni dla jednej barwy (16,7 mln dla trzech barw R G B);
• 10 bitów 2^10 = 1024 odcieni dla jednej barwy (1,07 mld dla trzech barw R G B).

Większa liczba odcieni barw oznacza możliwość uzyskania bardziej szczegółowego obrazu. Obraz staje się bardziej plastyczny.